Bu da ahırın içerisinin çok sıcak olmasına, hayvan dışkılarındaki asitlerin de etkisiyle rutubete yol açıyor. İnsanın içeri girdiğinde burun kemiklerini bile sızlatan bu uygulamanın yanlış olduğu uzmanlarca bildirilse bile bu alışkanlıktan bir türlü vazgeçilmiyor. Hayvan yetiştiricileri kış aylarında hayvanların üşümemesi için bu yola başvurduklarını ifade ediyorlar. Bu yanlış uyulama nedeniyle de bölgedeki et verimi sürekli düşüyor. Ayrıca hayvanların büyük bölümünde solunum sistemi problemlerinin oluşmasına yol açıyor.

Doğu Anadolu Bölgesinin hayvancılığın merkezi konumuna yeniden getirilmesi için Kars’ta uzmanlar el ele vererek geniş çaplı bir çalışma başlattı. Serhat Kalkınma Ajansı’nı (SERKA) arkalarına alan uzmanlar, bölgede önemli bir sorun olan Şarbon ve Brusella hastalığı ile mücadelenin yanında hayvan yetiştiricilerinin bilinçlendirilmesi ve et veriminin artırılması için de adımlar atıyor.

Kars Ardahan Iğdır Bölgesi Veteriner Hekimler Odası (VHO) da, SERKA desteği ve Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi işbirliği ile başlattığı proje kapsamında Kars merkez ve ilçelere bağlı 16 köyde “Şarbon ve Brusella Hastalıkları ile Mücadele ve Hayvan Yetiştiricilerinin Bilinçlendirilmesi” çalışmalarına start verdi. İlk eğitim semineri merkeze 10 kilometre mesafedeki Cumhuriyet Köyü’nde verildi. Seminerin ardından gezilen ahırların havalandırılmadığı, pencerelerin tamamen kapatıldığı görüldü. Bunun hayvandaki et veriminin azalmasına ve hayvanlarda solunum sistemi problemlerine sebep olduğunu belirten uzmanlar, hayvan yetiştiricilerinin ahırlarını havalandırmalarını ve SERKA, TKDK gibi kalkınma ajanslarından destek alarak ahırlarını iyileştirmeleri istendi.

Cumhuriyet Köyü İlkokulu’ndaki seminere KAÜ Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mithat Şahin, Yrd. Doç. Dr. Özgür Çelebi, Yrd. Doç. Dr. Fatih Büyük ile Zooteknik Anabilim Dalından Prof. Dr. Ali Rıza Aksoy, Doç. Dr. Muammer Tilki, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Sarı, VHO Başkanı Vargın Boy, VHO yönetim kurulu üyeleri Veteriner Hekimler Şafak Çağlar Gülyiyen, Şemistan Kızıltepe, Özkan Soylu, SERKA Proje Uzmanı Barış Ayhan, Cumhuriyet Köyü Muhtarı Akın Salik ve köylüler katıldı.

16 ODAK KÖY NOKTASI BELİRLENDİ

VHO Başkanı Vargın Boy, “Sağlıklı hayvan yetiştirilmesi için öncelikle sağlıklı koşulların oluşturulması gerekiyor. Bölgemizde görülen iki önemli zoonoz hastalık olan Brusella ve Şarbonla mücadele etmeye karar verdik. SERKA ile bir proje başlattık. Son 10 yılda bu iki hastalığın görülmüş olduğu odak noktaları belirledik. Bu çerçevede Kars’ta 16 odak köy noktası belirledik. Bu köylerde eğitim çalışmaları yapacağız. Ahırlarda verimin nasıl artırılabileceğine bakacağız. Projemizin bölge ve ülke hayvancılığı ile Kars’ımıza hayırlı olmasını diliyorum.” dedi.

AHIRLAR NEDEN BURUN SIZLATIYOR

Boy, “Ahırların havalandırması iyi değilse, hayvanların dışkı ve idrarlarının ahırlarda uzun süre kalması sonucu hayvanlarda solunum sistemi hastalıları görülmekte ayrıca verim kayıplarına sebep olmaktadır. Çünkü İdrar içinde ürik asit var. Eğer havalandırmamız iyi olmaz ise hayvan ürik asiti soluyor ve ciğerlerinde problemlere neden oluyor. Hayvan rahat etmeyince de et verimi kaybına sebep oluyor. Yetiştiricimizin hayvan ırkları gayet güzel (simental) ama ahır koşulları iyi olmadığı için bu hayvanlarda hem solunum sistemi problemleri hem de verim kaybına sebep oluyor. Ama burada yapılacak birkaç ufak değişiklik ile hem verim artışına sebep olacak hem de hastalıkların önüne geçilmiş olunacaktır. Hayvanların ahırın içerisinde bağlı değil de serbest dolaşmasından tutun da, boynuzlarının olmamasından havalandırmalarının yeterli olmasına kadar birçok koşul gerekiyor. Hayvanlardan verim almak isteniyorsa öncelikli bu koşulların yerine getirilmesi gerekiyor.” diye konuştu.

Boy ayrıca, proje kapsamında Kars merkez ve bütün ilçelerinden köyler olmak üzere toplam 16 köyde eğitim çalışması yapılacağını, ahırların gezilmesiyle birlikte görülen eksikliklerin telafisi için ne tür adımlalar atılacağını anlattı. Seçilen bu köylerin hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı köylerden seçildiğini de belirten Boy, Brusella hastalığı, hastalığın belirtileri ve alınası gereken önlemleri de önemsediklerini ifade etti.

BİLİNÇLİ HAYVANCILIĞIN YAYGINLAŞTIRILMASI

KAÜ Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mithat Şahin, Şarbon ve Brusella hastalığı ile mücadelenin çok önemli olduğunu ve bölgedeki hayvan refahı açısından bunu çok önemsediklerini vurguladı. Bilinçli hayvancılığın yaygınlaştırılması için büyük mücadeleler verdiklerini de anlatan Şahin, bu mücadelede hayvan yetiştiricilerine de çok önemli görevler düştüğünü sözlerine ekledi. Şahin ayrıca, “Şarbon; temelde ot yiyen hayvanların hastalığıdır. Hastalık hayvanlara meralardaki mikroplardan bulaşır. Özellikle kurak mevsimlerde hastalık noktasal odak haline gelir. Havan hızlı bir şekilde kötüleşmeye başladığında şarbon belirtisi baş gösterir.” şeklinde konuştu.

HAYVANLAR ÇOK SOĞUK KIŞ ŞARTLARINDA BİLE DIŞARIDA DURABİLİRLER

Hayvanlardan sağlıklı ortamlarda daha fazla verim alınmasının ahırlardaki standartlar olduğunun hatırlatmasını yapan Zoootekni Anabilim Dalından Doç. Dr. Muammer Tilki de, “Havalandırmalar hayvanların sağlıklı ve daha verimli olmaları açısından oldukça büyük önem taşıyor. Hayvan cinsleri oldukça iyi fakat hayvanları yetiştirme koşulları oldukça kötü. Bu koşullar altında hayvanların hasta olmaları kaçınılmaz.” diye konuştu.

Tilki, “Gördüğünüz gibi ahırın havalandırması çok küçük. Yani buradaki dışkı, idrar, kokusu hayvanların bakımı ve beslenmesi için uygun bir ortam değil. Mümkün olduğunda havalandırma ve pencereler iyi yapılması lazım. Son AB kriterlerine göre yaklaşık olarak bir ahır taban alanının yüzde 2’si havalandırma bacası şeklinde, yüzde 2’si de pencere şeklinde yapılması gerekiyor. Hayvanlar çok soğuk kış şartlarında bile dışarıda durabilirler. Sadece hayvanın bulunduğu ortamda direkt olarak üzerine kar yağmaması yada yağmur yağmaması gerekiyor. Birde cereyanlı ortamda bulunmaması gerekiyor. Hayvanların ideal verim sıcaklıkları 5-10 derece sıcaklıklar arasındadır. Ama hayvanlar eksi 20-30 dereceye bile dayanıklıdırlar. Sadece bu soğuklarda daha fazla yem tüketirler, enerji kaybını önlemek için. Son zamanlarda SERKA ve TKDK ahırların iyileştirilmesi projelerini destekliyorlar. Özellikle SERKA ikinci kez projeye çıktı. SERKA’ya başvurulduğu takdirde gerekli destekler alınabilecektir.” ifadelerini kullandı.

SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARIYLA MÜCADELE

Veteriner Hekim Şemistan Kızıtepe, ahırların bu denli sıcak olması sonulum sistemi hastalıklarını beraberinde getirir. Bu da çiftçilerin solunum sistemi hastalıklarıyla mücadelesinde çiftçinin cebine büyük bir yük getirmektedir. Hasta olan hayvanın hem verim kaybı hem de ilaçtan kaybı vardır. Bu ahırda da görüldüğü gibi bacalar tamamen kapalı, hayvanlar sıkışık bu da hayvan refahı yönünden olumsuzluk demektir. Bunların bertaraf edilmesi için bu projeyi hayata geçirdik.” dedi.

Köylerine gelen (VHO) yetkililerini gören köylüler ise yapmaları gereken şeyleri sorarak, ahırın soğuk olmaması için havalandırmaları ve pencereleri kapattıklarını ve bu durumun hayvanlar için sakınca yaratacağını düşünmediklerini savundular. Fakat bunun aslında hayvancılığın gelişmesini önlediğini uzmanların anlatımıyla öğrendiklerini ifade eden ahır sahibi Tekin Sambur, bundan böyle gerekli yerlerden destek alarak ahırını daha da kullanılır ve istenilen seviyeye getireceğini söyledi.