05-08 Temmuz 2010 tarihlerinde Kağızman’da yapılan I. Uluslararası Aras Havzası Sempozyumu kitabı çıktı. 2013 yılının Aralık ayında ilk baskısı yayınlanan kitap Prof. Dr. Oktay Belli ve Vedat Evren Belli imzalarıyla çıkarak Kağızman’da büyük bir sevinç yaşattı.
Aras Havzası’nın şirin ve bağlık bahçelik bir ilçesi olan Kağızman’ın geniş bir ölçüde yer aldığı kitap, büyük boy ve kuşe kağıda renkli olarak basıldı. 528 sayfa yayınlanan kitapta sempozyuma katılan bilim insanlarının sunduğu bildiriler yer aldı.
2010 yılında gerçekleştirilen sempozyumun Düzenleme Kurulu’nda Kars Valisi Eyüp Tepe, Belli Eğitim Kültür Tarih ve Arkeoloji Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Oktay Belli, Kağızman Kaymakamı Şuayib Gürsoy, Prof. Dr. Nihat Falay, Prof. Dr. Kerem Karabulut, Yard. Doç. Dr. Şahabettin Öztürk, Vedat Evren Belli, Güzin Sühran Belli, Sait Küçük ve Lemin Gülderen yer aldı.
Danışma Kurulu’nu Prof. Dr. İbrahim Hakkı Yılmaz, Prof. Dr. Sami Özcan, Prof. Dr. Ramazan Korkmaz, Prof. Dr. Mahmut Doğru, Prof. Dr. İrfan Aslan, Prof. Dr. Abdülselam Uluçam, Prof. Dr. Ramazan Şeşen, Prof. Dr. Hacı Kadir Kadirzade, Doç. Dr. Zeynelabidin Makas, Doç. Dr. R.Eser Gültekin oluştururken Yayın Kurulu’nda ise Prof. Dr. Oktay Belli, Prof. Dr. Metin Tuncel, Prof. Dr. Nihat Falay, Prof. Dr. İsa Yüceer, Doç. Dr. M.Salih Mercan, Yard. Doç. Dr. Şahabettin Öztürk, İsmet Alpaslan, Güzin Sühran Belli, Vedat Evren Belli ve Sait Küçük bulundu.
Kitabın hazırlayıcısı Prof. Dr. Oktay Belli, I. Uluslar arası Aras Havzası Sempozyumu kitabını ağabeyi Yüksel Belli’ye ithaf etti. Belli ithaf yazısını şöyle yazmıştır: “İstanbul Üniversitesi’nde yüksek tahsilimi yapmamda, kendimi yetiştirmemde, bilimsel araştırma ve çalışmalarımın yönlendirilmesinde büyük emeği geçen rahmetli ağabeyim Yüksel Belli’nin aziz ruhuna saygıyla ithaf olunur.”
40 yılı aşkındır Doğu Anadolu’da bilimsel araştırmalar gerçekleştiren, bir çok kitap yayınlayan, onlarca makalesi dergilerde yer alan ve Aras Havzası’nın kültürel zenginliğini ilk defa sempozyumlara taşıyan Prof. Dr. Oktay Belli’nin yaptığı I. Uluslar arası Aras Havzası Sempozyumu’nda makale sunanların isimleri ve makale adları, kitapta yer alan yazılar şöyle:
Eyüp Tepe Önsöz, Şuayib Gürsoy Önsöz, Cihangir Güngör Önsöz, Oktay Belli-Vedat Evren Belli Sunuş, Oktay Belli Kağızman Bölgesi’nde Keşfedilen Tarih Öncesi Çağ’a Ait Kayaüstü Resimleri, Vedat Evren Belli Aladağ’ın Kuzey Eteğinde Taprip Edilen ve Yağmalanan Erken Demir Çağı Nekropolü: Haraba Bacar, Sait Küçük Bingöl’den Hazar’a Uzanan Nehir, Oktay Belli Doğu Anadolu’nun En Önemli Kültür Irmağı: Aras, Zeynelabidin Makas Nağmekar Nehir, Oktay Belli Aras Irmağı’ndan Alınan Urartu Krallığı’na Ait Sulama Kanalları, Türkan Kadirzade Arık Araz Nehri Nahçıvançay Havzasısında Bulunan Es ki Kadın Bezekleri, Yahya Azeroğlu Aras, Ayşe Denknalbant Çobanoğlu Fuzuli Rayonu- Babi Şeyh Baba Yakub Kümbeti ve Yapılar Topluluğu, Şahabettin Öztürk-R.Eser Gültekin Kars Sivil mimarlık Örneklerinden Tuncay Akbaba Evi koruma Sorunları ve Öneriler.
Elmar Alekber Oğlu Hüseynov Aras, Zülfiye Veliyeva Safeviler Zamanında Türk Boy Teşkilatındaki Değişiklikler ve Kızılbaş Medeniyeti, Zeynelabidin Makas Abbas Kulu Bey Mücadelesi’nin Iğdır Uzantısı, Yaşar Kop Kars’ın Tarihte İlk Defa Rusya Eline Geçmesi ve Akabinde Rusya’nın Kars’ı Tahliyesi, Salih Mercan Müslüman Yetim Ç ocukların Ermeniler Tarafından Başka Ülkelere Sevk Edilmesi, Hacı Kadir Kadirzade Herodot’un Tarih Kitabında Aras Nehri Hakkında Bilgiler, Tartışmalar ve Tarihi Gerçekler, Zülfiyye İsmayıl Aras Boyu Sözlü ve Yazılı Edebiyatta İsim Tamlamaları, Ramiz Qasımlı Arazboyu Naxçivan Arazilerinde Edebi –Medeni, İlmi Muhit ve Naxçivanlı Ziyalilarin Faaliyetleri, Fergana Kazımova aras Havzası Ülkeleri’nin İlk Mizahi dergisi: Mola Nasrettin, Lütviyye Asgerzade Kültür Tarihimizde aras Vadisi Yazarları. Hüseyin Cavid, Firudin Hasan Oğlu Rzayev aras İsminin Etimolojik Açılımı ve Eski As Türk Boyları, Çakır Çeyhan Suvari Rusya’dan Güney Kafkasya’ya Malakan Sürgününün Tarihsel Öyküsü: Sürgüne Boyun Eğdiren Dinsel Pasifizm, Yakut Guliyeva aras Havzası Bölgelerinde Az Bilinen Ağ Aşık Kosacanlı Hakkında Bir İnceleme, Yaşar Kalafat Türk Kültür Coğrafyasında Zaman Kültürü ve Aras Havzasında Çarşamba Kültü, Nezakat İsmayılova aras Havzası Güneyinde Folklor Örneklerinin Araştırılması.
Sait Küçük Aras Nehri Boylarında Oğuzlar ve Ozan Dede Korkut, Lemin Gülderen Kurtuluş Savaşı Döneminde Kağızman’da Verilen Milli Mücadele, Turgut Öcal Aras Havzası Bayatıları, Rafig Babayev Nahçivan Kaynaklarına Göre Folklorda araz Mevzusu, Serdar Umudvar Oğlu mahmudov Araz Havzası’nda Meydana Gelen Sosyal Adalet ve Medeniyet, Mehseti İsmayıl Rüstem Kızı Sözlü Halk Edebiyatında arazla İlgili Mitolojik Metinler, İsmet Alpaslan Kağızmanlı Aşık Recep Hıfzı, Ziya Zakir Acar aras Havzası’nda Doğum ve Doğum Gelenekleri-Çocukluk Çağı, Eyüp Sertaç Ayaz-Selin Ayaz Iğdır İli Yer Adlarında Kullanılan Renk adları Üzerine Bir İnceleme, Şirinhanım Eyvazova Nevruz Bayramının Dişil Özellikleri, Yahya Azeroğlu aras Vadisi’nde Şiirleşen Köy: Alkızıl, Cevdet Bozkuş-Mucip Demir-Kurtuluş Bulut Iğdır ve Yakın Çevresinin Depremselliği, Hidayet Kara-Sami Yuca Cumhuriyetin ilk Nüfus Sayımına (1927) Göre Iğdır’da Nüfusun Demografik Yapısı, Habip Küçük Kağızman’da Tarım, Mete Alım Iğdır İlinin Gelişmişlik Düzeyine Etki Eden Coğrafi Etmenler Üzerine Bir Değerlendirme, Mücahit Karaoğlu aras Havzası İklim Etüdü.
Elövset Guliyev araz Çayının Ekoloji Problemleri, Nihat Falay aras Havzası’nda Doğa ve Tarımsal Yaşam, Uğur Güllülü-Kerem Karabulut-Burcu Candan-Leyla Gödekmerdan Dilucu Sınır Kapısından Geçiş Yapan Kişilerin Bu Kapıdan Gerçekleştirilen Ticaretin Boyutları ile ilgili Bilgi Düşünce ve Tutumları Üzerine Bir Araştırma, Kerem Karabulut Iğdır ve İlçelerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Kalkınma ve Stratejilerinin Değerlendirilmesi, Kürşat Öncül Sözlü Halk edebiyatında arazla ilgili Mitolojik Metinler, Salih Şahin Kars Bölgesinde Geleneksel Halk Türküleri, Manileri ve Oyun Havaları, Emre Dağaşan Erzurum Kültüründe Kısır Gecesi Eğlenceleri, Zeki Tan Bütün İnanç Gruplarının Ortak Teolojik Mirası Olarak Hz. Nuh’un Evrensel Mesajının Bir arada Yaşamaya Katkıları, İsa Yüceer Afer-i Sadık ve Caferilik, Resul Öztürk Davud-i Karsi (1169/1756) ve Kelami Görüşler, Abdulhakim Yüce aras Havzasının Maneviyat liderlerinden Ebü’l Hasan Harakani, Abdulhakim Yüce Nahcivan’lı Ünlü Müfessir ve Mutasavvif: Nahcivani, Necmettin Şeker Davud B. Muhammed el-Karsi ve Hidisçiliği, Naim Avan “Altıin Silsile’den Cafer-i Sadık İlmi Yönü, Tasavvufi Kişiliği(Ö. 148/765), Cevdet Baycan “Ehmede Xani’nin Bilimsel Kimliği, Sait Küçük Aras Nehri’ne Ulaşamayan Kaplumbağa Efsanesi.
Sait Küçük Aras Havzası’nın Geleneksel Sporu: Karaurgan Karakucak Güreşleri, Ziya Zakir Acar aras Havzası’nda Kuş Cenneti, Ziya Zakir Acar Ağrı Dağı Eteklerinde Nuh’un Çiçekleri, Güzin Sühran Belli-Oktay Belli Kağızman Geleneksel Mutfak Kültürü ve Yemekleri, Sait Küçük Aras Nehri.
I. Uluslar arası Aras Havzası Sempozyumu kitabındaki bilgilerden istifade etmek isteyenler Kars Valiliği, Kağızman Kaymakamlığı, il ve İlçe Kütüphanelerinden yararlanabilirler.