Kaleiçi Mahallesi, Ozanlar Sokak üzerinde bulunan Aşık Murat Çobanoğlu Kıraathanesi halk arasında “Çobanoğlu Gazinosu” olarak adlandırılıyor. Bu kıraathanenin üstü 2 kattan oluşuyor bu katlarda bölgedeki yaşam hareketsizliği nedeniyle boşaltıldı. Geçmiş yıllarda çok hareketli ve kalabalık olan bölgede insan seli yaşanırken şimdilerde ise Atatürk, Bayrampaşa, Kaleiçi Mahallelerinin TOKİ konutlarına taşınmasıyla da insan hareketliliğin çok az yaşandığı bölge konumuna düştü.

Kars’ın önemli değerlerinden aşık Murat Çobanoğlu’nun 26 Mart 2005 tarihinde hayatını kaybetmesinden bir süre sonra yakınları tarafından satıldı ve birkaç kez el değiştirdi. Son olarak 8 yıldır Alihan Dağ tarafından işletilen Çobanoğlu Kıraathanesi, bölgedeki hareketsizlik nedeniyle satılığa çıkarıldı.

Kapısına “Satılık” tabelasının asılması bölgeyi ziyarete gelen Roman şiir ve edebiyatla uğraşan yazar İsa Yılmaz’ın da dikkatini çekti. Yazar İsa Yılmaz, Kars’ta 1915 olaylarını anlatan “Cennet ve Cehennem Kadar Uzak” isimli bir roman amacıyla bulunduğunu söyledi. Bu amaçla geldiği kentte tarih ve kültürün yansıtıldığı bir mekan olduğu için Murat Çobanoğlu Kıraathanesi’ne geldiğini belirtti. Yazar İsa Yılmaz, “Çünkü Kars’ın en büyük sembollerinden birisidir. Burası aşıklık geleneğinin bir okuludur. Çünkü burada çok büyük aşıklar yetişmiş, burada televizyon, bilgisayar ve internetin olmadığı yıllarda geceler boyunca insanlar gelmişler kültür ve medeniyeti öğrenmişler. Yalnız buranın ‘satılık’ olması ve defalarca satılıp el değiştirmesi sonucunda birçok özelliğini yitirmesi büyük bir kültürel mirasın yok olması anlamına geliyor.” dedi.

Yılmaz ayrıca, “Aşık Şenlik büyük bir üstat İranlı aşıklar tarafından zehirlenmiş büyük bir üstat atışmalarda yenilmez bir olarak tanınmıştır. Ondan sonra onun devamı olan Murat Çobanoğlu gibi aşıklar burayı bir mesken olarak seçmişler hatta Almanya’da verdiği konserlerden elde ettiği bütün paraları getirip buraya yatırmış ve burası aşıkların okulu olmuş, mekanları olmuş, burada kültürün medeniyetini devam ettirmişler. Yalnız Murat Çobanoğlu vefat ettikten sonra oğulları sattılar ve defalarca el değiştirdi.” diye konuştu.

“Tekrar bu mirasın yok olmaması için buranın tescillenip Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınması, restore edilmesi gerekiyor” diyen Yılmaz, “Yoksa günbegün yok olacak oğulları almadıklarına göre devletin el atmasını bekliyoruz. Çünkü burası sadece Kars’ın değil aslında bütün Anadolu’nun simgesidir. Çünkü aşıklık buradan Anadolu’ya yayılmıştır. Ve burada yaşatılmış umarım yetkililer sahip çıkarlar ve burası yok olmadan kurtulur. Şehrin sapa yeri ama güzel bir mekan bir müteahhit alıp yıktığı zaman kim dur diyecek burası apartman binası olacak burada tarihi yapı fotoğraflar belgeler buradaki anılar yok olmuş olacak yani isteseniz de yapamazsınız bunu durdurmak lazım bu gidişata ‘dur’ demek gerekir.” diye konuştu.

“BURASI NE KADAR TEHLİKE ALTINDAYSA AŞIKLIK DA O KADAR TEHLİKE ALTINDA”

Yılmaz daha sonra şunları söyledi:

“Burayı amacına uygun olarak yok olmaktan kurtarması lazım. Amacına uygun olmazsa hiç bir amacı olmaz. Buraya yeniden aşıkların gelmesi ve burada yeniden çırakların yetişmesi gerek. Çünkü burası nasıl bir tehlike altındaysa aşıklık da o kadar tehlike altında. Kars’ta az sayıda aşık kalmış. Bu aşıkların çırakları da yok. Onlarda otellerde başka restoranlar da akşamları para kazanmaya çalışıyorlar. Onlarda geçim derdine düşmüşler ve genç nesilde aşıklıkla hiç ilgilenmiyor. Teknolojik aletler yeni pop müzikler ve aşıklık yok oluyor, buna sahip çıkmak gerekiyor. Turistler gelip buraya bakıyorlar ve bir yıkıntı görüyorlar. Kars’ın da bir ayıbıdır aslında bu. Çünkü Almanya’dan, Fransa’dan, Amerika’dan insanlar geliyor ama burada hayal kırıklığından başka bir şey göremiyorlar, bu utancı birisi artık değiştirmeli, düzeltmeli diye düşünüyorum.”

“ÜZGÜNÜM AMA SATMAK ZORUNDAYIZ”

İşletme sahibi Alihan Dağ ise, “Öncelerde burası çok kalabalıktı ve adeta insan seli vardı. Sonralarda Atatürk, Bayrampaşa, Kaleiçi Mahalleleri sökülerek TOKİ’ye taşındı ve şu anda görüldüğü üzere insanlar buraya nadiren uğrayabiliyorlar. Eskiden Ramazan ayı özellikle sahura kadar insanlar burada olurlar, oturacak yer kalmaz, aşıklar çalar onlar dinlerlerdi. Şimdilerde o kültür de öldü, aşıklarımız da sahipsiz kaldılar ve kendi aralarında da ayrıştılar. Bu mekanı 8 yıldır ben işletiyorum ama şimdi satmayı düşünüyorum. Ben bu mekanı Güven Bekirhan’dan aldım ondan önce ise bu mekan rahmetli Murat Çobanoğlu’nun idi. Ben işin açıkçası buranın yıkılıp yok olmasını istemiyorum, sahip çıkılsın, korunsun istiyorum. Ben gücüm yettiğince devam ettim ama artık iş yapamadığım için satmak zorundayım. Buranın bulunduğu alan itibariyle de Evliya Camii’nin hemen yanında ve o alanlarda ciddi bir yapılanma oldu ve çok güzel bir alana dönüştürüldü burası da o alana dahil edilebilir ve bu bölge de korunabilir.”

MURAT ÇOBANOĞLU KİMDİR? HAYATI, ESERLERİ

Asıl soyadı Çobanlar olan Murat Çobanoğlu 1940’ta Kars’ın İstasyon mahallesinde doğdu. Annesi Lala (La’li) hanımdır. Babası, Aşık Şenlik’in çıraklarından Aşık Gülistan’dır; Arpaçay’ın Kıraç köyünden olup 1920’de Kars’a yerleşmiştir. Karısının erken ölümü dolayısıyla oğlunu o büyütüp yetiştirdi. İlkokul öğrenimi gören Murat Çobanoğlu çocukluğunda babasının saz çalışını dinledi, ama ona özenmedi. Ancak 1951’de gördüğü bir düş üzerine tutumu değişti. olayı şöyle anlatıyor:

“Göç mevsimi yaylaya göçerken susadım. Yol kenarında bulunan çeşmeye su içmeye gittim. Ben oyalanınca göçlerimiz dağı aştı. Akşamın alacakaranlığında uyuyakaldım. İşte o zaman nasibim olan aşıklık ilhamı bana verildi. Sabah, yaylada beni bulamayan babam düşer yollara, beni aramaya. Beni çeşmenin başında uyurken bulunca, aşık olacağımı söyledi. Saz aldı. Saz tutmasını öğretti. O zamandan bu yana saz çalmaya, şiir ve türküler söylemeye başladım.”

Murat Çobanoğlu Artvin, Konya, Erzurum ve Mut’ta yapılan yarışmalarda dereceler aldı. Özellikle atışma dalında başarı gösterdi. Saza egemenliği, ulusal duygularının güçlülüğü ve kendine özgü sesiyle ilgi çekti. Kars’ta “Çobanoğlu Halk Ozanları Kahvesi”ni açıp işletti. Yurt içinde ve dışında düzenlenen bazı şenliklere katıldı.

1965’e kadar Devrani, 1967’ye kadar Yanani, ondan sonra da Çobanoğlu takma adını kullandı.

Çobanoğlu’na ilişkin Ali Kafkasyalı’nın hazırladığı Aşık Murat Çobanoğlu, Hayatı-Sanatı-Eserleri (1998) adlı bir kitap bulunmaktadır.

26 Mart 2005 tarihinde Ankara’da vefat etti ve memleketi Kars’ta toprağa verildi.