Tacettin DURMUŞ

Kars Valiliği tarafından sürdürülen pansuman tedbirlerle su tutulamayan Kuyucuk Gölü, bir kez daha yerel ve ulusala basında yer almaya başladı. El birliği ile kurutulan Kuyucuk Gölünde konaklayacak kuş kalmayınca, orada bulunan kuş gözlem kulesi de kaderine terk edildi. Göl tamamen kuruyunca binlerce kuş göle uğramaz oldu. İl merkezine 42 kilometre uzaklıkta Arpaçay İlçesi sınırlarında bulunan Kuyucuk Gölü kenarında Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü tarafından yaptırılan kuş gözlem kuşesinde de artık kuş gözlemlenemiyor. Kuyucuk Gölünde yerli yabancı ziyaretçilerin kuş gözlemlemesi için Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü tarafından 2012 yılında yaptırılan kuş gözlem kulesi artık bir ucube gibi ortada kaldı. Çöle dönen gölde konaklayan göçmen kuş kalmayınca kuş gözlem kulesi çürümeye terk edildi.

Kars Valiliğince Kuyucuk Gölüne sondajla iki yıl önce can suru verilmesine rağmen canından olan göl artık utandıracak bir hal yaşıyor. Çöle dönen göl alanında artık hayvanlar bile otlamaz hale geldi. Yıllarca göl çevresinde bulunan köylerdeki büyük baş hayvanlara içme suyu sağlamak amacıyla yapılan göletler gölü besleyemeyince, çöle dönen Kuyucuk Gölü, artık birçok türden 10 binlerce göçmen kuşa ev sahipliği yapamıyor.

Kars ve çevresine yapılan onlarca HES ve barajlar ile birlikte kuraklığa bağlı iklim koşulların da değişmesinden kaynaklı kış turizminin yanı sıra kuş turizminden de kar elde edilemez hale gelinen Kars’ta, turizm destinasyonları da böylelikle olumsuz etkileniyor. Kuruyan göle doğa severler ile yerli ve yabancı ziyaretçiler de gelmediği gibi Kuyucuk Gölü’nü Türkiye’ye ve Dünya’ya tanıtan KuzeyDoğa Derneği de gölde kuş sayımı, halkalama, festival ve ekolojik çalışmalar yapamıyor.

CAN SUYU CAN VEREMEDİ!

Öte yandan Ramsar Sözleşmesi kapsamında koruma altında bulunan Kuyucuk Gölü’ne Kars Valisi Türker Öksüz’ün büyük çabalarıyla can suyu projesi hayata geçildi. Proje kapsamında Tarım ve Orman Bakanlığı ile Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü tarafından Türkiye'nin 13. Ramsar Alanı olan Kuyucuk Gölü'ne kurak geçen dönemlerde kuruma riskine karşı can suyu temin etmek amacıyla su kuyusu açılması da çare olmadı ve göl, çöle döndü.

Kuraklık ve gölgede bulunan on binlerce büyük ve küçükbaş hayvanının su ihtiyacını karşılayan gölün kurumasını önlemek için DSİ Genel Müdürlüğü, Kars Valiliği ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ortak bir çalışma başlattı. Bu çalışma çerçevesinde 140 metre derinlikte sondaj kuyusu açılarak, saniyede 24 litre suyun çekilebileceği kuyu ile gölün kurumasının önüne geçilmek istendi. Can suyu verilmesine rağmen başta Afrika-Avrasya kuş göçü yolu üzerinde yer alan, Türkiye'nin 13. Ramsar alanı ve Doğu Anadolu'nun 1. sıradaki önemli kuş cenneti olan Kuyucuk Gölü'nde doğal hayatın devam etmesinde artık sona gelindi. Kuyucuk Gölü, koruma altına alındığı için kurudu.

BİNLERCE KUŞ HALKALANDI

Öte yandan KuzeyDoğa Derneği 2006 yılında Kuyucuk Gölü ve Aras Nehri üzerinde kurduğu istasyonlarda binlerce kuşu halkaladı. Türkiye’de o zamana kadar üç düzenli kuş halkalama istasyonundan ikisi olan Kuyucuk ve Aras Kuş Halkalama İstasyonlarında KuzeyDoğa Derneği, Kars İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Iğdır İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ve Kafkas Üniversitesi tarafından yürütülen çalışmalar sonucu o güne kadar 227 kuş türü kaydedildi. Sumru, Doğu Kamışçını, Ak Mukallit, Ketenkuşu, Küçük Batağan, Ebabil ve İbibik bu sezon Kuyucuk’ta halkalanan yeni türler olmuştu.

KUŞ HALKALAMA NEDİR?

Kuş halkalama, kuşlara zarar vermeyen çok ince ağlarla kuşları yakalayıp, her birinde özgün bir numara olan ve kimlik niteliği taşıyan, hafif, paslanmaz, alüminyum halkaları kuşların bacağına takarak kuş göçlerini ve kuş sayılarındaki değişiklikleri takip etmektir. 100 yıldan fazla bir süredir birçok ülkede milyonlarca kuş bu yöntemle araştırılmıştır. Üzerinde kuşun halkalandığı ülkenin adını ve ülke halkalama merkezinin adresini taşıyan bu halkalar, halkalı bir kuş tekrar yakalanırsa veya ölüsü bulunursa, kuşun nereden geldiğini gösterir. Halkalama istasyonlarında tür tanımı, kuşları halkalama (kimlik), cinsiyet ve yaş belirleme, kanat ve kuyruk ölçümleri, ağırlık ve yaş oranı, tüy değişme durumu ve yön bulma deneyleri yapılmakta ve başta okul çocukları olmak üzere ziyaretçi eğitimleri gerçekleştirilmektedir.