İşte Aydın Ayaydın'ın “Hani Et Fiyatları Düşecekti?” yazısı

En pahalı et Türkiye’de. Demek ki hayvancılık sektöründe bir sorun var. Piyasada yeteri kadar et bulunmadığı için etin fiyatı yükseliyor. Çare et ithalatı yapmak mı, yoksa et arzını artıracak damızlık düve ve besicilik için erkek dana ithal etmek mi? Bu çok önemli bir konu çünkü; et fiyatının yüksek olmasının nedeni et arzında yaşanan azalmadır.

Hükümet, ülkede yeteri kadar hayvan olduğunu düşünüyor, besi çiftliklerinin suni olarak et fiyatını artırdığı görüşünde olduğu için de tercihini et ithalatı yapmaktan yana koydu ve et ithalatı için ihale açtı. Ne yazık ki ihaleyi de iptal etti, şimdi ikinci ihale için gün sayılıyor.

Oysa konunun uzmanları et ithalatının sorunu geçici olarak çözebileceğini, bunun yanında can çekişen hayvancılık sektörünü de öldüreceğini düşünüyor. Uzmanlara göre, sorun et ithalatı ile çözülemez, sorunu damızlık düve ve erkek dana ithalatı çözer. Çünkü damızlık düveler çiftliklerde beslenecek, doğum yaptıktan sonra da dişiler damızlık çiftliklerinde, erkek olanlar da besi çiftliklerinde 500 ila 600 kg’a ulaştığında kesimi yapılıp piyasaya et olarak arz edilecek. Bunun dışında çözüm yok diyorlar.

Hükümet ne diyor: “Sayım yaptım, 2 milyon 200 bin hayvan var. Bu sayı Türkiye için yeterli. Besicilik yapanlar bilerek fiyatı şişiriyorlar...”

Ancak bu değerlendirme bana pek mantıklı gelmiyor. Nedeni ise, 1 besi hayvanı için günde 4 TL yem maliyeti var. Hayvanı 600 kg’ı bulan besici bu hayvanı kesip elden çıkarmadığı takdirde kâr etmez zarar eder. Neden zararına elindeki hayvanı tutsun ki? Asıl yem maliyetleri ve diğer girdiler fiyatın yükselme yönünde etkileyen unsurlardır. Hükümet bu gerçeği görmekten kaçınıyor.

Kars besicileri isyanda

Kars Sanayici ve İşadamları Derneği Başkanı Ali Nail Çelik ile konuştum. Çelik: “2 yıldır haykırıyoruz tedbir alın, hayvancılık bitti diyoruz, sesimize kulak veren yok” dedi.

Aynı zamanda Türkiye Hayvancılık Sektör Meclisi Üyesi olan Ali Nail Çelik, et ithalatının üreticiyi bitirdiğini söyleyerek, “2 yıldır haykırıyoruz tedbir alın, hayvancılık bitti diye hükümetin dikkatini çekiyoruz ama ne çare, son 2 yıldır hayvancılık bitme noktasında. Hükümet gerekli tedbirleri alsın diye hayvancılıkla ilgili her platformda hayvan sayısının azaldığını dile getiriyoruz. 2004-2009 yılları arasında her sektörde belli bir fiyat artışına rağmen hayvancılık sektöründe et fiyatları 5 yıl aynı seviyede seyretti. Buna karşılık girdi fiyatları hızla arttı. Bu süre içinde besiciler, üreticiler zarar etti ve mesleği bıraktı. Türkiye’de işletme sayısı hızla düştü. Üretici büyük şehirlere göçtü, Doğu ve Güneydoğu’da nüfus azaldı. Süt fiyatlarındaki düşüş üreticiyi damızlık hayvanlarını kesmeye zorladı. 1980’li yıllardan sonra uygulanan yanlış politikalarla zaten bitirilen hayvancılık Doğu’da zaten mecburiyetten yapıldığı için çöküş yavaşlamıştı” diyor.

İthalat çözüm değil

Çelik, bir başka konuya da dikkat çekiyor: “Geçtiğimiz yıl Kurban Bayramı öncesi haykırdık, ‘Sayı azaldı, tedbir tedbir...’ diye. Herhalde sesimiz Kars’tan duyulmadı. Yeni çıkarılan hayvancılık hibe desteği ile sevinirken Doğu’ya yatırım gelecek, hayvan sayımız artacak yeniden hayvan ihraç eder duruma geleceğiz diye beklerken, Sayın Başbakanımız’ın talimatıyla Tarım Bakanımız’ın Et Balık Kurumu aracılığıyla canlı hayvan et ithalatı yapılacağı sözleriyle duyunca yıkıldık.”

 Besici kalmadı

Çelik, sözlerini şöyle sürdürdü: “Etçilerin iddiasına göre besiciler elindeki hayvanı kestirmiyor. Oysa etçiler ve kesime ara veren EBK kombinaları bilmiyor ki o besiciler yok artık. Son 5 yılda bittiler. O işletmeler bir bir kapandı. Et marketleri de 16-16.5 TL’den kesilen eti 30 TL’ye kadar satmaya başladılar, kâr sarhoşu oldular. Bunun hesabı üreticiden, besiciden değil de marketlerden ve aracılardan sorulmalıdır. 2009 Kurban Bayramı’ndan sonra et fiyatlarındaki artışın sebebi budur. Şimdi alınacak et ithali kararıyla; birkaç aylığına tüketiciye ucuz et sunulabilir. Ya sonra? Sektör biter, üretici biter, göç hızlanır, kaş yapalım derken göz çıkar. Et ithalatı yerine damızlık işletmeleri desteklenmeli, işletme sayıları ve işletmedeki hayvan sayısı hızla artırılmalıdır. Damızlık süt işletmeleri desteklenmelidir. Avrupa’da etin tüketiciye ucuz yansımasının sebebi üreticiye farkın sübvanse edilmesidir. Türkiye’de de bu sübvansiyon sağlanabilir; üretim besicilik cazip hale getirilebilir. Bu işin çözümü et ithalatı yaparak ne idüğü belirsiz at, eşek ve domuz etlerini tüketiciye sunmak değildir. Geçmiş ithalat dönemlerinde bufalo etlerini, endüstriyel yağ adı altında da domuz etlerini tüketiciye sunan hükümetler, üreticiyi de bitirmiştir. Sorunu da büyütmüştür kalıcı tedbirler almamıştır. Üretimi ve üreticiyi destekleyen hükümetimizin bu gibi yanlış kararlardan uzak duracağı, sektörleşmeye başlayan hayvancılığımıza ve bölgemize bu darbeyi vurmayacağı inancındayız.”