Çalışma kapsamındaAjans uzmanları tarafından sınır bölgelerinde yerinde incelemeler yapılarak Gürcistan, Azerbaycan (Nahcivan), İran ve Ermenistan koridorlarının hudut kapıları, sınır ticareti, gümrük işlemleri, ulaşım imkânları, dış ticaret ve uluslararası yük ve yolcu taşımacılığı faaliyetlerinin temel altyapı ve işleyişlerine ilişkin sorun alanları tespit edildi ve bu alanlara yönelik çözüm önerileri sunuldu.

Raporun giriş bölümünde “Düzey II Bölgelerinin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında en az gelişmiş bölgeler arasında yer alan Serhat Bölgesi’ndedış ticaret ve lojistik sektörü; altyapı yatırımlarını hızlandırması, bölge ekonomisine canlılık getirmesi ve yeni istihdam alanları ile girişimciliği teşvik etmesi gibi etkileri nedeniyle halkın gelir ve refah düzeyinin yükseltilmesine, dolayısıyla bölgenin kalkınmasına önemli katkılar sağlayacak sektörlerin başında gelmektedir.”ifadesine yer verildi.

Raporda bölgenin ana ulaşım koridorları üzerinde olan ve bölgedeki 7 sınır kapısına ilişkin yapılan incelemelerde elde edilen bulgular ayrıntılı olarak sıralandı. Sonuç bölümünde ise Serhat Bölgesi’nde dış ticaret ve lojistik sektörünün gelişme olanakları,bölgenin ana ulaşım koridorları, faal olan sınır kapıları, iç gümrük, antrepolar ve sınır ticareti bağlamında ele alınarak temel sorun alanları özetle belirtildi.

Çalışma kapsamında gerçekleştirilen saha ziyaretlerinde Karayolları 18. Bölge Müdürlüğü, Gürbulak Gümrük ve Gümrük Muhafaza Başmüdürlüğü, Dilucu, Türkgözü ve Doğubayazıt Gümrük ve Gümrük Muhafaza Müdürlükleri, Doğubayazıt Kaymakamlığı, Silopi Kaymakamlığı, Ardahan ve Iğdır İl Planlama Müdürlükleri ve Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği yetkilileri ile görüşüldü. Ayrıca Doğubayazıt Genç İş Adamları Derneği, Iğdır ve Doğubayazıt’ta faaliyet gösteren uluslararası nakliyat firmalarının yetkilileri ve TIR şoförleri ile Doğubayazıt’ta faaliyet gösteren “A Tipi Genel Antrepo” sahipleri ile yüz yüze görüşmeler yapıldı.İlgili kurum ve kuruluşlar ile yapılan istişarelerden sonra raporda aşağıdaki önerilere yer verildi.

“Türkiye’nin ana hammadde ve pazar noktalarına en uzak noktasında bulunan Serhat Bölgesi, diğer iktisadi sektörlerin gelişmesi bakımından dezavantajlı konumdadır. Sınır bölgesi olması nedeniyle diğer bölgelerle kıyaslandığında avantajlı konumda olduğu tek sektör dış ticaret ve lojistiktir. Bu sektörlerin gelişebilmesi için bölgeye yapılacak büyük ölçekli yatırımlar,bölge ekonomisini hareketlendirecek aynı zamanda istihdamı artıracaktır. Lojistik sektörünün ihtiyaç duyduğu ileri ve geri bağlantılar nedeniyle,bölgede başta hizmet sektörü olmak üzere diğer sektörler de gelişecek, dolayısıyla yeni yatırım ve istihdam alanları ortaya çıkacaktır. Bölgeden yapılan dış ticaretin gelişmesi ve sınır ülkelerinin ihtiyaç duyacağı mal ve ürünlerin Serhat Bölgesi’nde üretilmesinin yakınlık ve nakliye avantajlarıyla cazip hâle gelmesiyle, ulusal ve uluslararası yatırımcıların bölgeye ilgisi artacakve bölge ekonomisi sanayi, ticaret ve hizmet sektörü alanlarında topyekûn gelişme gösterebilecektir. Bu durum da doğal olarak bölge halkının gelir ve refah düzeyinin artırılmasına katkıda bulunacaktır.

Türkiye’nin en az gelişmiş bölgelerinden birisi olan Serhat Bölgesi coğrafi konumu, iklim özellikleri ve hammadde kaynakları itibariyle ekonomik sektörlerin geliştirilmesinde ülkenin diğer bölgeleriyle kıyaslandığında dezavantajlı durumdadır. Bölgenin Türkiye’nin Orta Asya ve Kafkasya’ya açılan dış ticaret ve lojistik merkezi olma potansiyeli, bölge için en önemli kalkınma fırsatı olarak değerlendirilmelidir. Bu nedenle, dış ticaret ve lojistik sektörü ile ilgili planlamalar yalnız ilk yatırım maliyetleri ve bu sektörlerin geliştirilmesine odaklı olmamalı, ilgili sektörlerin içinde gelişeceği bölgelere sağlayacakları sosyal ve ekonomik katma değerler de göz önünde bulundurulmalıdır.”

Yapılan görüşmelerin yanı sıra Ajans uzmanları Gürbulak-Bazargân, Dilucu-Sederek ve Türkgözü-Vale sınır kapıları ile şu anda kapalı durumda bulunan Doğukapı (Ermenistan-Kars), Aktaş (Gürcistan-Ardahan), Boralan (İran-Iğdır) ve Alican (Ermenistan-Iğdır) sınır bölgelerinde yerinde tespitler gerçekleştirdi. Sınırlarımızın devamındaki durumun tespiti amacıyla İran’daki Bazargân Sınır Kapısı, İran’nınCulfa kentindeki Aras Serbest Ticaret Bölgesi ve Nahcivan’daki Sederek-Nahcivan-Culfa demiryolu hattında incelemeler yapıldı. Ayrıca sınır ticaretinin mevcut durumunu tespit etmek amacıyla Gürbulak Bölgesi’ndeki Sarısu Ticaret Merkezi de çalışmaya dâhil edildi. Bölgedeki sınır kapılarına örnek teşkil edebilecek nitelikte olan ve 2006 yılında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından modernizasyonu yapılan Habur Sınır Kapısı ile bu sınır kapısında Şırnak İl Özel İdaresi tarafından inşa edilmiş ve işletilmekte olan TIR parkı yerinde incelendi.

Tüm bu ziyaretlerin sonunda elde edilen bulgular, deneyimler Serhat Bölgesi sınır kapılarının modernizasyonunda, işletilmesinde ve bölgemize yapılacak ulusal ve uluslararası taşımacılık yatırımları ile entegre edilmesinde kullanılacaktır. Serhat Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan rapora,Serhat Kalkınma Ajansı web sayfasından(www.serka.org.tr) ulaşılabilir.