Kars’ta hava sıcaklıklarının sıfırın altına düşmesiyle ve yağan kar yağışının ardından köylerde kaz besleyenler kazlarını kesip satarak aile bütçesine katkı sağlıyorlar.

Kars’ta iki yıl öncesine kadar 60 liradan satılan kaz etinin fiyatı lokanta ve otellerin yemek menüsünde yer almasıyla 90 liraya ulaşmış durumda. Çeşitli şekillerde hazırlanıp servis edilen Kars kazının Kaz ayak başı çorbası, tandırda kaz, kaz güveci bunlardan sadece birkaçını oluşturuyor.

Kazımpaşa iş hanında kaz eti satıcılığı yapan Soner Adeşoğlu, yaptığı açıklamada, yeni yılla birlikte kesilen kazların satışa sunulduğunu söyledi.

Köylerde sadece aile bütçesine katkı amaçlı olarak kaz yetiştiriciliği yapıldığını belirten Adeşoğlu, ‘’Kazcılığın yöremizde geliştirilmesini istiyoruz. Özellikle Kars’ta kazcılık üzerine besi çiftliklerinin kurulmasının şart olduğunu düşünüyorum. İlimizde şuanda vatandaşların kaz etine rağbeti yaşam şartlarına göre biraz düşük vaziyette. Bahçesinde kaz besleyenlerin haricinde kaz eti bulamayanlar bize gelerek satın almak istiyor. İl dışından Ankara, İstanbul, Aydın, İzmir gibi şehirlerde yöresel kaz gecesi yapan derneklerin talepleri olduğu zaman buradan gönderiyoruz’’ diye konuştu.

İl dışından kaz etine gelen talepleri kargo aracılığıyla teslimat yaptıklarını ifade eden Adeşoğlu, şöyle konuştu: ‘’İl dışında ki yöre insanlarımız kaz etinin tam yenilecek mevsimi olduğu için istiyorlar ve lezzetli oluyor. Bu zamanda ki kazlar kar yedikten sonra kesilip tuzlanarak soğuk havada kurutuluyor. Burada kaz etinin büyüklüğüne göre fiyatı da 70 ila 90 lira arasında değişiyor. Kars kazları özellikle 2 kilo ve 3 kilo arasında gelebilmektedir. Kars kazı diğer yörelere göre çok farklıdır ve büyüktür.’’

Kaz Evi lokantası işletmecisi Nuran Özyılmaz da, kaz yemeğinin Kars’ın çok özel bir yemeği olduğunu söyledi.

KAZ ETİNİN FİYATININ STANDARDI OLMALI

İşletmede özellikle menüye kaz yemeği koyduklarına dikkati çeken Özyılmaz, ‘’Dışarıdan gelen turizmcilere ve misafirlerimize kaz servisi yapmaktayız. Fakat kaz öyle bir hale geldi ki şuan fahiş fiyatta. Köylünün tekelinde olan bir ürün. Her geçen gün kaz fiyatları artmakta ve köylerde aile bütçesine katkı sunmak isteyen yetiştiriciler kazın nasıl olsa satılacağı düşüncesinde. İlimizde standart kaz üretme çiftliği olmadığı için et verimleri düşük oluyor. İşletmeci olarak kaz etinin fiyatlarının standardı olmasını istiyoruz. Gelecek zamanda kaz üretme çiftliği olursa et ve yumurta veriminde daha iyi cins kazların olacağını düşünüyorum. 1 ay önce Macaristan’a kaz sektöründen bir firmanın daveti üzerine gitmiştim. Orada ki çiftlik ürünü kazların standardı vardı. Kazların et veriminin bizimkinden çok yüksek olduğunu gördüm’’ şeklinde konuştu.

Kaz yemeğine yöre insanın fazla rağbet göstermediğini anlatan Özyılmaz: ‘’Kaz yemeği zaten yöre halkının tattığı bir üründür. Özellikle dışarıdan gelen müşterilerimize sunuyoruz. Biz il dışı ve yurt dışından gelen turizme dayalı kaz etini merak eden, yöreye özgü neyini tadabiliriz diyen insanlara hitap edebiliyoruz. İl dışından telefonla arayarak kaz eti isteyen müşterilerimize geçen yıla oranla bu yıl daha fazla kaz gönderdik. Kaz etini pişmiş veya pişmemiş olarak gönderebilme imkanımız mevcuttur. Buda Kars’ın ekonomisine çok iyi bir tanıtım ve katkıdır. Kaz üreticilerinin kazı yetiştirirken standartlarına uygun olarak yetiştirmelerini ve fiyatın sabitlenmesini istiyoruz’’ şeklinde konuştu.

KAZ ÜRETİMİ HAYVANCILIKTAN SONRA BİR SEKTÖR OLMALI

Özyılmaz, kendisinin kaz üretme çiftliği açmaya bütçesinin yetmeyeceğini belirterek, şunları kaydetti: ‘’Yurt dışında en iyi kaz üretme tesislerini gezdim. Kesimhaneleri, çiftlikleri, tüy fabrikaları, yumurta kuluçkalarını gördüm. Bizde yılda bir kaz 15-20 civarında yumurta yapar ama yurt dışında ki tesislerde bu sayı 70’i bulur. Verim artınca sayı çoğalır ve sayı çoğalınca maliyet düşer. İlimizde kaz üretiminin hayvancılıktan sonra bir sektör olmasını istiyoruz.’’

Özyılmaz, kazın etinin yanı sıra ciğeri ve tüyünün de ekonomik anlamda para kazandıracak unsur olduğunu sözlerine ekledi.

KAZCILIĞIN GELİŞTİRİLMESİ İÇİN KAZ ÜRETİCİLERİ BİRLİĞİ KURULMALI

Kars-Ardahan-Iğdır Veteriner Hekimler Odası Başkanı Prof. Dr. Yavuz Öztürkler, yaptığı açıklamada, Kars’ta kazcılığın geliştirilmesi için ilk olarak kaz üreticileri birliği ya da kooperatifi kurularak, kazın işlenip paketlenmesi ve pazarlanması için girişimlerde bulunulması gerektiğini söyledi.

Kars’taki hayvancılıkla ilgili Sivil Toplum Kuruluşlarının birlikteliği ve girişimleri ile Kazcılığı Geliştirme Platformunun oluşturulmasının şart olduğunu belirten Öztürkler, ‘’Kazın sadece etinin değil, iç organlarının, tüyünün ve özellikle de ciğerinin ayrı ayrı pazarlanmasını sağlayacak alt yapı oluşturulmalıdır. Bölgede kalkınma ajanslarının imkanları zorlanarak hibe oranlarının artırılması için ilgili kurumlarla temasa geçilerek modern kaz işletmeleri de kurulmalıdır. Kaz sadece yerel piyasada veya gurbette yaşayan hemşerilerin tükettikleri geleneksel bir mamul olmaktan ziyade tavuk sektöründeki gibi sektörel bir duruma gelmesi sağlanmalıdır. Bu aşamaya gelmek çok zaman ve emek isteyen süreç olacağından şimdiden birtakım başlangıçlar gerçekleştirilmelidir’’ diye konuştu.

Şu andaki pazar olanakları ile kazcılığın hayvancılıktan sonra bir sektör olabilmesinin mümkün olmadığına dikkati çeken Öztürkler, ‘’Uzun vadede şartlar oluşturulduğunda, sektör olmasa da Küçükbaş hayvancılıktan sonra alternatif bir hayvancılık kolu olabilir. Ancak sektör olabilmesi için yurt çapında bir takım girişimler ve alt yapı gerektirir. Bunun için de ulusal projelere ve politikalara ihtiyaç vardır’’ şeklinde konuştu.

Kaz üreticileri birliği kurularak, fiyatta taraftar ve bilinçli bir üretici kitlesi oluşturulması gerektiğini anlatan Öztürkler, şöyle konuştu: ‘’Yıllık ortalama 25 bin adet kaz üretimi yapılmaktadır. Bunların muhtemelen yüzde 10-15 civarında bir kısmı erkek ve anaç olarak damızlığa ayrılmaktadır. Hayvancılığın her kolunda olduğu gibi kazcılıkta da bilinçli yetiştiricilik önemlidir. Kazlarda verimin artırılmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Damızlık kaz yumurtası ve palazı elde etmek için kazcılık istasyonları kurularak köylerdeki ailelere yumurta ve kaz palazı verilmelidir. Kazlarda palaz ölümleri veya genç ölümlerini azaltmak için hastalıklarla mücadele, bakım ve besleme yöntemleri yetiştiricilere öğretilmelidir. Kazlarda tohumsuz yumurta oranlarını azaltmak için damızlık kaz istasyonlarında uzmanlar tarafından anaç ve ergin erkek kaz temini sağlanmalıdır. Tüm bunların olabilmesi için eskiden var olan Kars Kazcılık İstasyonu yeniden organize edilerek açılmalıdır. Kaz yetiştiricileri, Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesinden istifade etmek için girişimlerde bulunmalıdırlar. Bakanlık teşkilatlarından kazcılıkta uzman olanların köylere gidip bilinçlendirme çalışmaları yapmalıdır.’’