Kazım Yurdalan Küçük Kazım Bey Caddesi’ne ismi verilen kahraman...

- Kars - Ardahan - Batum topraklarının düşmandan kurtarılması için çabalayan kahraman...
-Sivas Kongresi'ni yapılabilmesi için, Hatunoğlu Süleyman'ın parasını ATATÜRK’e veren kişi...
- Ermeniler adına Kazım Yurdalan'ı, kim ve neden öldürmek istedi ? Mezarı nerededir?
- Kazım Yurdalan, Molokan köyünde neden gizlendi ?
- Kazım Yurdalan Kars'ta neden uzun zaman kaldı ?

Değerli okurlar ;

Kars'ın caddelerine isimlerini veren değeli büyüklerimizi hatırlamak, onları yâd etmek ve kamuoyuna duyurmak için yapmış olduğumuz araştırmaya devam ediyoruz.

Yıllar önce idi, Kazım Yurdalan'ın mezarını araştırıyorduk…

…Sonunda Erzurum'da bulduk mezarını. Önce yalnız başına duran bu unutulmuş mezarın başında Fatiha okuduk, ardından çiçeğini koyduk.

Benim dikkatimi, mezar taşında yazılı cümle çekmişti. Onun hayata bakışının  çok anlamlı bir ifadesidir: “İNKILAPÇININ  MADDİ  VARLIĞI, İÇİNDE YATTIĞI TOPRAK OLMALIDIR.”

Kazım Yurdalan (1883 -1962)

Anadolun'nun  paylaşım savaşında Doğu Anadolu Bölgesi’nde askeri ve siyasi olarak katkılar sağlamış önemli bir şahsiyettir.

Küçük Kazım Bey, IV. Murad'ın bayraktarlarından “Kazanasmaz” lakaplı Mehmed Ağa'nın 5. göbekten torunu olarak 1883 yılında Erzurum'da dünyaya geldi. Askeri Rüştiye, İ'dadi ve Harbiye Mektebi’nde okudu.

Harbiye yıllarında  “İttihat ve Terakki” ile  ilişkiler kurdu, Piyade Teğmeni olarak mezun olduktan sonra, görülen lüzum üzerine  Jandarma'ya geçti.

Van'da iken İttihat Terakki Şubesi’ni kurdu. 1912’de Yüzbaşı’lığa yükseldiği sıralarda Muş ve Bitlis çevresindeki Taşnak Ermeni Çeteleri ile mücadeleye başladı.

1914'de başlayan I. Dünya savaşında,  Küçük Kazım Bey'i Kafkas cephesinde mücadele ederken görüyoruz.

Görevli olduğu Trabzon'da İttihatçılar ile toplantı yaparak, Trabzon Mühafaza-i Hukuk Cemiyeti'nin kurulması için çalıştı. Trabzon'da Jandarma Komutanı oldu. Pontusçular ile mücadele etti.

Ruslar ile yapılan Pasinler, Erzurum ve Erzincan savaşlarında mücadele azminden dolayı binbaşı oldu.

Avusturya - Macaristan Devletlerinden “III. Sınıf Harp Nişanı” aldı.

İTTİHAT VE TERAKKİ PARTİSİ VE ENVER PAŞA

Değerli okurlar;

Küçük Kazım Bey'in hayatına yön veren ve büyük değişikliklere sebep olan İttihat ve Terakki hakkında kısa bir bilgi aktarmak isterim;

…1908 yılında Padişah Abdülhamit'e karşı ayaklanma başlatan Enver Paşa,  Paşa olmadan önce arkadaşları ile beraber II. Meşrutiyetin ilanını sağladıktan sonra “Hürriyet Kahramanı” ilan edildi. Ardından, 31 Mart Vakası sonrasında da  Kurmay Başkanlığına seçildi.

Osmanlı'nın Balkanlardaki egemenliğine son veren  Londra Konferans'ından sonra Enver Paşa ve arkadaşları Babıali baskını ile başlayan hükümet darbesi sonucu,  1913 tarihinde Osmanlı toprakları üstünde, “İTTİHAT VE TERAKKİ PARTİSİ” olarak tek başına  iktidarı ele geçirdi.

Küçük Kazım işte bu hareketin aktif üyesi oldu.

İttihat hareketi, devlet yönetimindeki  yanlış kararları sonucu; Osmanlı ordusu I.Dünya savaşında gerekli donanımdan yoksun olarak yedi ayrı cephede mücadele sonucunda yorgun düştü.

Küçük Kazım Bey, 1918'de “Elviye'i  Selase” (KARS - ARDAHAN - BATUM…) topraklarının düşmandan kurtarılması çabalarında  “Jandarma Teşkilatı” kurması için görevlendirildi.    

30 Ekim 1918’deki Mondros Mütarekesi kabususundan sonra, tüm yurt işgal edilme tehlikesi altına girince, Enver Paşa ve Talat Paşalar Alman denizaltısı ile Berlin'e  kaçtı.

Ama vatanında kalan Küçük Kazım Bey, Mondros Mütarekesi sonrasında İttihatçılara karşı başlatılan yoğun baskıdan etkilendi. Onu, İttihatçı olması ve ülkesini terk etmemesi nedeni ile, çok zor şartlarda bir yaşam mücadelesi bekliyordu.

Küçük Kazım Bey; İttihatçı olması nedeniyle yargılanması  için harekete geçildi; ama o bu harekete karşılık emekliliğini istedi.  Erzurum'a geldi. Gizli  İttihatçı  olarak kurulan  “İstihlas-ı Vatan Cemiyeti” içinde görev aldı.

Küçük Kazım Bey,Türk topraklarını korumak ve savunmak amacı ile, “Vilayet-ı Şarkiye Müdafa-i Hukuk Cemiyeti” nin  Erzurum  Şubesi'nin  kurulması için çalıştı.

ERZURUM KONGRESİNDE, KÜÇÜK KAZIM BEY

…Erzurum Kongresi sırasında, Küçük Kazım Bey; askerlikten ayrılmış olan  Mustafa Kemel Paşa ile Rauf Bey'in  kongre delegesi olması için kendi  arkadaşı ile beraber yerinden feragat  etti.

Küçük Kazım Bey, Erzurum kong-resinin sonunda söylemeden geçemeyeceğim bir vefa borcunun aracısı oluyor;

…Atatürk'ün  Sivas Kongresini yapabilmesi  için gerekli olan 900Tl.'yi (Bugünkü para değeri ile yaklaşık 202.500.oooTl.) bulmaları gerekiyordu.

Gazi Mustafa Kemal'in  bu zor durumunu;  Karslı Hatunoğlu sülalesinden E. Binbaşı Süleyman bey çözerek şöyle konuşur;

“...Beyler, benim tasarruf ettiğim 900 lira param var ( 202.500.000 Tl'lem var) :

 …Allahın rızasından, Milletin selametinden başka bir dileğim yok. Ben, bu parayı size veririm; fakat benim bu parayı verdiğimi; ne Atatürk bilecek, nede başka hiç kimse bilmeyecek. İleride paranız olursa verirsiniz; olmasa da helal olsun. Ben devletimin verdiği aylık ile geçinir giderim…

…Hepimizin gözleri yaşarmıştı. Bu büyük adam (Karslı Hatunoğlu Süleyman Bey) bizi kurtarmıştı…

…İşte, Sivas kongresini yaptığımız bu parayı bize getiren Hatunoğlu Süleyman Bey, kendi eli ile paraları  Küçük Kazım Bey'e veri yor, oda Gazi Mustafa Kemal Paşa'ya ileti-yor…” (Fahrettin Kırzıoğlu- Erzurum Kongresi S. 287-288) adlı kitabından

Bu önemli alıntıdan sonra konumuza tekrar dönelim.

Küçük Kazım Bey, Büyük Millet Meclisi'nin açılışından sonra talep üzerine Vatan müdafaası için tekrar askerlik mesleğine döndü. Doğu Cephesinde gerçekleştirilen ileri harekatta aktif  görev aldı. Kars'ın kurtuluşunda çok önemli katkıları oldu

İttihatçıların üst yönetici kadrosu yurt dışına kaçtığı için kendi de zor durumda kaldı ve bu nedenle de gözlerden uzak kalıp Cumhuriyet'in ilanından sonra uzun yıllar Kars'ta kalıp ticaret ile uğraştı. Kars'ta sakin bir hayat sürmeye başladı; ama sürekli Ermeni Taşnak gruplarının hedefi olarak hayatını sürdürdü.

1935 yılına gelindiğinde ortam nispeten yumuşadığı için çeşitli illerde görevler aldı. 1945 yılında 1950 yılına kadar Erzurum Belediye başkanı olarak görevini yaptı. Yakalandığı ölümcül hastalık nedeni ile 1962 yılında vefat etti. Erzurum'da defnedildi. Küçük Kazım Paşa'nın mezarı üstünde yazan cümle, adeta hayata bakış açısının  en güzel örneğidir.

Kars'ın sınır şehri olması nedeni ile ticaret çok canlı idi. Kazım Bey’de kurduğu ortaklık ile akaryakıt, halı, un ticareti ile uğraştı. Cumhuriyet Halk Fırkası’nın bir alt kuruluşu olan Halkevlerinin çatısı altında da çalıştı. Aktif siyasetten ziyade halkın sorunlarını çözmeye yönelik katkılar yaptı; Kars’ın ticari sorunlarını içinde bulunduğu her sosyal ortamda ifade etti;hatta Kars’lı üreticinin karını artırması için makaleler yazdı.

Askeri hayatı başarılarla dolu olan ve Ermeni çeteleriyle mücadele eden Kazım Bey’e Kars’ta bir suikast düzenlendi.

Küçük Kazım Bey; Rahimov adında biri tarafından gerçekleştirilen silahlı bir saldırıya uğrayıp öldürülmek istendi; fakat yaralandı. Uzun süre Kars Askeri Hastanesi’nde tedavi gördü. Şahsına karşı yapılan suikast sonuçsuz kalınca, uzun süre koruma altına alındı. Gözlerden uzak kalmak için bir süre “Molokan’ların köyünde” emniyette yaşadıktan sonra Kars'a döndü; ama Karslılara karşı sevgisi hiç azalmadı; o da  Karslılar dan aynı sevgiyi görmüştü. Bu kötü olay beraberinde ticari konulardaki başarısızlığı da getirince 1935’te Kars’tan ayrılmak zorunda kaldı.

Geniş ailesinin ekonomik sorunlarını çözebilmek için Türk Hava Kurumu Konya Şubesi’nin yöneticisi oldu. 1945’de bu görevinden de ayrılarak Erzurum Belediye Başkanlığı’na getirildi. Erzurum’un su, kanalizasyon ve temizlik sorunlarıyla uğraştı. 1950’de Erzurum Belediye Başkanlığı görevinden istifa ederek yapılacak genel seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisi’nden milletvekili adayı oldu; fakat seçimleri kaybetti. Bir müddet ilerlemiş yaşına rağmen Aşkale Kükürtlü Kömür Ocaklarında idarecilik yaptı. Yakalandığı amansız bir hastalığın sonucu olarak 13 Kasım 1962’de rahmetli oldu.

Caddemize ismini koyduğumuz Küçük Kazım Bey'in hayat felsefesini en iyi anlatan ifadesi;  onun mezarının başındaki sözcükler de gizlidir : “İNKILAPÇININ  MADDİ  VARLIĞI, İÇİNDE YATTIĞI TOPRAK OLMALIDIR.”

Yerin cennet olsun Küçük Kazım Bey, Nur içinde yaşa…

Can dostlarım; GELECEK HAFTA; YİNE BİR CADDEMİZİN İSMİ OLAN “HAFIZ KURBAN YURTSEVEN CADDESİ’NDE” BULUŞMAK ÜZERE...

Kalın sağlıcakla.

                       Küçük Kazım Bey Caddesi ve Kazım Yurdalan'ın Konağı

Kars - 1929 Kazım Bey Ailesi ile Birlikte Piyano ve Keman Eşliğinde Müzik Dünliyor