Kısa kuyruklu, benekli, kuvvetli ve Türkiye’de düzenli görülen kedi türlerin en büyüğü olan Vaşak (Lynx lynx), KuzeyDoğa Dernegi (www.kuzeydoga.org) tarafından Kars’ın Sarıkamış ilçesinde yavruları ile birlikte fotoğraflandı. Bu da, kurt, ayı, yaban kedisi, yaban domuzu, sansar, tilki ve karaca gibi birçok memeliye ev sahipliği yapan Kars Sarıkamış Allah-u Ekber Dağları Milli Parkı’nda bu önemli ve ender türün ürediğini ispatladı.

Yöre insanının “Başak” dediği, normal bir kediden 5 kat daha ağır olan ve erkekleri 30 kiloya kadar çıkabilen Vaşak, kendi ağırlığının 10 katından büyük avları yakalayabilir. Hatta 220 kiloluk bir erkek kızıl geyiği avladığı da kaydedilmiştir. Genellikle küçük kemirgenler, tavşanlar, kuşlar, karacalar ve dağ keçileri ile beslenir.

Polonyalı bilim adamlarının yaptığı bir araştırmada uydudan takip edilen Vaşaklardan bir erkeğin ortalama 248 km2 bir dişinin ise ortalama 133 km2 alanda yaşadığı gözlenmiştir. Bir vaşağın kullandığı alan 20 ila 450 km2 arasında değişebilir. Ortalama olarak 100 km2lik bir alanda sadece 1 ila 3 erişkin vaşak yaşayabildiğinden, Vaşaklar büyük ve iyi korunan doğal alanları tercih ederler.

Bu yüzden, bazı Avrupa ülkesinde soyları tükenmiştir ve geri getirme çalışmaları yapılmaktadır. İnsana zarar vermeyen Vaşakların bazen kurtlar tarafından öldürüldüğü kaydedilmiştir. Sessizce, göze batmadan etrafı izlediklerinden dolayı, Vaşaklar tarih boyunca bilimsel araştırma ve bilimadamları ile de özleştirilmişlerdir. Vaşağın Latince ve İngilizce ismi olan Lynx, “ışık” demek olan Indo-Avrupa kelime kökü “leuk”tan gelir. Bunun sebebi de, büyük ve parlak gözleridir. İçindeki yansıtıcı tabaka nedeniyle, Vaşakların gözleri geceleyin çok iyi görür ve ışıkta çok parlar.

KuzeyDoğa Derneği Başkanı Doçent Dr. Çağan Şekercioğlu, Doğu Anadolu’da ilk kez yavrularıyla beraber görüntülenen Vaşaklar ile ilgili olarak şunları söyledi:

“232 km2 yüzölçümüne sahip Sarıkamış Allah-u Ekber Dağları Milli Parkı’nda KuzeyDoğa Derneği’nin Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Kars Çevre ve Orman İl Müdürlüğü ve Kafkas Üniversitesi ile sürdürdüğü ortak çalışmada, yaban kedisinden sonra alanda tespit edilen ikinci kedi türü olan Vaşak, 2 yavrusu ile KuzeyDoga ekibinin fotokapanlarının önünden geçti.

Isı ve hareket sensörü ile önünden geçen yaban hayvanlarının fotoğrafı çeken bu özel makineler, derneğimiz bilim koordinatörü Emrah Çoban’ın öncülüğündeki uzun ve zorlu arazi çalışmaları ile yaban hayvanlarının geçebileceği alanlara takılıyor.

Düzenli olarak fotokapanlar kontrol edilerek fotoğraflar inceleniyor ve bu sayede alanda yaşayan canlı türleri tespit ediliyor, sayıları belirlenebiliyor. Özellikle kedigiller gibi gece aktif olan yaban hayvanlarını alanda direk olarak gözlemek neredeyse imkansız.

Ancak fotokapanlar sayesinde bu canlıların varlığı belirlemek mümkün olabiliyor. 03:06’da çekilen bu resimde, fotokapanın önünden bir anne Vaşak ve peşinden iki yavrusu geçiyor ve ikinci yavru merakla makineye bakıyor. Bu yavruların baharda doğduğunu tahmin ediyoruz çünkü ortalama 10 ay anneleriyle beraber yararlar. “Ormanın hayaleti” diye bilinen Vaşak gibi ender bir canlının, birde yavruları ile beraber çekilmesi, doğa koruma ve bilimsel araştırma açısından bilimsel fotokapan çalışmalarının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gösterdi. KuzeyDoğa Derneği’nin alandaki fotokapan araştırma çalışmalarına İngiltere BornFree Vakfi destek vermiştir. Bu çalışmalar, Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile imzalanan bir protokol kapsamında, bu kurum ve Kars Çevre ve Orman İl Müdürlüğü’nün izinleriyle gerçekleştirilmektedir. Kendilerine teşekkür ediyoruz.”