Bu haftanın yazı konusu ve içeriğine başlamadan önce herkesin huzurlu ve sağlıklı bir yıl geçirmesini temenni ediyor, mutlu yıllar diliyoruz. Geçtiğimiz hafta 26.12.2017 tarihinde yayınlanan “Çeklere Konulabilecek Kayıt ve Şartlar” içerikli yazımızla birlikte her hafta gündelik hayatımızda sıkça kullandığımız ve sıkça karşılaştığımız hukuki sorun ve konularla ilgili paylaşım yapacağımızı dile getirmiştik. Sizler için bu hafta ticari hayatımızda sürekli kullandığımız çeklerin nasıl devredilğini ve ödendiğini ele alacağız.
Çekler nama yazılı, emre yazılı ve hamiline yazılı şekilde düzenlenebilir. Herbir çek düzenleme şekline göre farklı şekilde devredilir. Elinizde nama yazılı bir çek varsa bu çek yazılı bir devir beyanı ve zilyetliğin geçirilmesi ile devredilir. Devir beyanını çekin üzerine yazacağımız gibi haricen bir kağıda da yazabiliriz. Hamiline yazılı çeklerin devri ise zilyetliğin karşı tarafa geçmesi ile gerçekleşir. Devir işlemi için teslim yeterli olacaktır.
Ticari hayatımızda sıkça kullandığımız emre yazılı çekler ise ciro ve teslim yolu ile devredilirler. Ciro kayıtsız ve şartsız olmalıdır. Eğer yapmış olduğumuz ciroyu kayıt ve şarta tabi tutacak olursak ciromuz geçersiz olmaz ancak o kayıt ve şartlar yazılmamış sayılır. Çek üzerinde kısmi ciro yapmak istersek hüküm ifade etmeyecektir yani kısmi ciro mümkün değildir. Cironun ıslak imza ile yapılması gerekir zira kaşe ile yapılan ciro hukuki bir sonuç doğurmaz. Bir parantez açarak tam ciro-beyaz ciro kavramlarına değinmekte fayda görüyorum: Tam ciroda çekin kime ciro edildiği belli iken beyaz ciroda lehine ciro yapılan kişi gösterilmez. Tek bir imza beyaz ciro ile devretmeye yeterlidir. Çekin sadece arka yüzüne beyaz ciro yapılabilirken, tam ciro hem ön hemde arka yüzüne yapılabilir, dedikten sonra çeklerin devri konusunu bitirip çeklerin ödenmesi konusuna geçelim.
Çekin süresi içinde hamili tarafından muhatap bankaya ibrazı gerekir. Muhatap banka ibraz süresi geçtikten sonra kendisine ibraz olunan ve karşılığı bulunan çeki, keşidecisi caymamışsa veya bir talimat vermemişse ödeyip ödememe konusunda takdir hakkına sahiptir. Elimizde diyelim ki 01.01.2018 ödeme tarihli bir çekimiz var. Bu çekin muhatap bankaya ibraz süresi 10 gündür. Ödeme tarihi itibariyle 10 gün içinde bankaya başvuru yaptık fakat tarafımıza ödeme yapılmadı. Bu 10 günlük sürenin bitimi itibariyle 3 yıl içinde çekin müracaat borçlularına başvuru yapmamız gerekir. Aksi halde başvuru hakkımız ortadan kalkacaktır.
Bir çekin karşılıksız çek hükmünde sayıldığı durumlarda hamilin; keşideciden, karşılıksız kalan çek bedelini, temerrüt faizini, yaptığı masrafları, komisyon ücretini ve %10 tazminat ve munzam zararlarını isteme hakkı vardır. Elimizdeki çeki, muhatap bankaya ibraz ettiğimiz zaman aşağıda saymış olduğumuz hususların varlığı halinde tarafımıza çek bedelinin ödenmesi gerekmektedir.
•İbraz edilen senet çek hükmünde olmalıdır.
•Geçerli bir çek anlaşması mevcut olmalıdır.
•Çek, hesap sahibi tarafından imzalanmış olmalıdır.
•İbraz eden kişi yetkili hamil olmalıdır.
•İbraz, süresi içinde yapılmış olmalıdır.
•Çekin karşılığı mevcut olmalıdır.
•Çek, sahte ve tahrif edilmiş olmamalıdır.
Bir çekin hamilinin, muhatap banka dışında başka bir banka olması halinde, o banka çeki takas odası vasıtasyla da ödeme için ibraz edebilir. Takas odaları aracılığla ibraz edilen çekin, hesapta karşılığının bulunmadığının tespiti halinde muhatap banka tarafından, hesapta bulunan kısmi karşılık tutarı, çeki ibraz eden hamil lehine 15 gün süreyle bloke edilir.
Bu haftalık da yazımızın sonuna geldik. Sizler için verimli olduğunu temenni ederiz. Haftaya sizlerle Trafik Kazalarında Tazminat içerikli yazımızı paylaşacağız.
İyi Haftalar, İyi Çalışmalar diliyorum...
Av. Ayşegül POLAT
İletişim : 0553 508 14 05