Tropik iklimlerle bağdaştırılan ve ülkemizin sıcak kesimlerinde üreyen flamingoların (Phoenicopterus roseus) ikisi, KuzeyDoğa Derneği bilim koordinatörü Emrah Çoban tarafından Kars Kuyucuk Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Ramsar Alanı’nda fotoğraflandı.
Kuyucuk Gölü’ndeki flamingo ilk kez Eylül 2007 göç mevsiminde, KuzeyDoğa Derneği ekibinin Kafkas Üniversitesi ve Kars Çevre Orman İl Müdürlüğü işbirliğiyle Kuyucuk Gölü’nde gerçekleştirdiği kuş halkalama çalışmaları esnasında tespit edilmişti. Flamingoların kış mevsiminde Kars’ta görülmesi, iklim değişikliğinin etkileri ile ilgili soruları da akıllara getirdi. Kars’taki kış flamingoları, bu hafta Meksika’nın Cancun şehrinde toplanan 16. iklim değişikliği ve küresel ısınma konferansına da Türkiye doğasının verdiği ekolojik bir mesaj oldu.
Kuyucuk Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası her yıl Kasım ayında donmaya başlayan ve normalde Nisan ayına kadar buzla kaplı kalan 219 hektarlık dünya çapında önemli bir göl ve Doğu Anadolu’nun tek Ramsar sulak alanıdır. Havanın 16 derece olduğu Aralık ayının ilk gününde, Kuyucuk Gölü donmaktan çok uzaktı ve üzerinde göç yorgunu 13 türden 10.000’den fazla kuşu barındırıyordu. Bunların arasında, aşırı otlatmadan cok azalmış sazlıkların arasına saklanmaya çalışan pembe renkli flamingolar ise görenleri şaşırttı. Kars, önemli sulak alanlara sahip bir ilimizdir. Kuyucuk Gölü ise özellikle göç eden su kuşları konakladığı, Türkiye kuş türlerinin yaklaşık yarısının görüldüğü önemli bir göl ve aynı zamanda Doğu Anadolu’nun ilk, Türkiye’nin de13. Ramsar Alanıdır.
KuzeyDoğa Derneği Başkanı ve Utah Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğretim üyesi Doçent Dr. Çağan Şekercioğlu, şunları söyledi:
“2008 yılında Conservation Biology bilimsel dergisinde yayınladığım ve iklim değişikliğinin dünya kuşları üzerine yapacağı etkileri hesaplayan ekolojik modelleme analizleri, havaların ısınmasıyla kuşların daha kuzeye, daha yukarılara ve diğer soğuk alanlara kayacağını gösterdi. Her ne kadar birkaç flamingonun Kars Kuyucuk Gölü’nde görülmesini illaki iklim değişikliğine bağlayamasak da, flamingoların Kars’ta hem de kış mevsimde görülmeleri anormaldir. Türkiye, Kuzey İran, Orta Doğu, Hazar Denizi ve Hindistan arasında flamingo hareketleri olduğunu, halkalama ve uydu takip çalışmalarından biliyoruz. Bu kuşlar göç esnasında kaybolmuş olabilir. Kaybolmuş dahi olsalar, eğer Kars hava sıcaklığı normalin çok üstünde olmasaydı, soğuktan kaçar, Kars platosuna çıkmaz ve daha sıcak bölgelere giderlerdi. Ama şu an Kars’ın kışından çok bahar havasını andıran 16 derecelik sıcaklık, tropik ve diğer sıcak bölgeleri tercih eden flamingoları bile şaşırtmış ve kış mevsiminde Kars’ta görülmelerine vesile olmuştur. Sıcaklığın gittikçe artığı diğer bölgelerden gelen binlerce kuş artık kışın giderek geç donan Kuyucuk Gölü’ne geliyor. Bu da, Kuyucuk Gölü başta olmak üzere, daha serin olan Doğu Anadolu bölgesinin, Türkiye’nin iklim değişikliği ve küresel ısınma sığınağı haline geleceği beklentilerimizi güçlendiriyor. İklim değişikliği ve küresel ısınmaya karşı ekolojik sığınak haline gelen Kars ve diğer serin Doğu Anadolu illerinin doğasını korumak daha da önem kazanıyor. Doğu Anadolu’nun korunan alanları sıcaklardan kaçan daha fazla canlıya sığınak olacaklarından, çok daha iyi korunmaları gerekiyor.
Topluluklar halinde yaşayan flamingolar, genelde durgun sulara sahip tuzcul alanlar ve lagünler de yaşarlar. Ülkemizde üredikleri Gediz Deltası ve Tuz Gölü başta olmak üzere birkaç alanda daha görülürler. Kuşlar, sıcaklık değişimlerine göre göçleri ayarlayabilen ender canlılardandır. İklim değişikliği ve küresel ısınmanın en önemli göstergelerinden bazıları, ısı artışıyla beraber kuş türlerinin göç tarihleri ve göç yerlerinde görülen değişikliklerdir.
Öyle ki Kuzey Amerika’da göç eden bazı kuş türleri artık üremek için daha önce kullandıkları alanların 100 ila 640 km daha kuzeyine gitmeyi tercih ediyorlar. Küresel ısınmanın beraberinde getirdiği zorluklar sonucu, analizlerimizle 2100 yılına kadar kuş türlerinin yüzlercesinin hatta en kötü durumda binlercesinin yok olacağını hesapladık. Başka bir ekip ise, küresel ısınmadan dolayı, Avrupa kuş türlerinin %75’inin azaldığını tespit etti.”
KARS, TÜRKİYE VE DÜNYA ISINIYOR, SICAKLIK REKORLARI KIRILIYOR
Son haftalarda ülke çapında görülen mevsim normallerinin çok üstündeki sıcaklıklardan Kars da etkilendi. Kars’ın son 35 yıl içerindeki sıcaklık değerlerine baktığımızda Kasım ayı en yüksek ortalama sıcaklığı 6.4 °C olarak karşımıza çıkıyor. Şu an ise Kars, Kasım ayını ortalama 12,2 °C ile tamamlamış durumda ve 1 Aralık günü en yüksek sıcaklık 16 °C oldu. Bu da, Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre, Kars’ta geçmişte görülen 1 Aralık sıcaklık ortalaması 1.6 °C’nin çok üstünde ve de en yüksek 1 Aralık sıcaklık rekoru 9.4 °C’nin kırılması demek oluyor. Meteoroloji’nin tahminleri, önümüzdeki hafta her gün en yüksek sıcaklık rekorlarının kırılacağını gösteriyor. http://www.dmi.gov.tr/tahmin/il-ve-ilceler.aspx?m=KARS
Birleşmiş Milletlerin raporuna göre 2009 yılından karbon salınımında da rekor kırıldı. Havadaki karbon parçacıkları 1,6 ppm (milyonda bir parça) daha artarak, tehlikeli seviye olan 350 ppm’nin çok üstünde olan 386,8 ppm’ye yükseldi. Havadaki karbon dioksit, sera etkisi yarattığından dolayı küresel ölçekte iklim değişikliğinin hızını tetikleyen en büyük faktörler arasında. Öyle ki TÜBİTAK tarafından yapılan iklim değişikliği modellemesine göre Türkiye’de sıcaklık 2040 yılına kadar ortalama 1.25 °C, yağışlar ise %5 ile %15 arasında artacak. Doğu Anadolu bölgesi ise mevsimsel ısı farklılarının en çok artacağı bölge olacak. NASA’ya göre, 2010 yılının gelmiş geçmiş en sıcak yıl olacağı tahmin ediliyor.