Tacettin DURMUŞ
Kars'ın birçok ilçe ve köyünde olduğu gibi Akyaka İlçesi'ne bağlı Karahan Köyü'nde Malakanlardan kalma yaklaşık 150 yıllık kara taştan yapılmış su değirmeni, yazın su ile kış aylarında ise elektrikle çalışıyor. Yüzde 90’ı ahşaptan yapılmış olan değirmen halen insanların ve hayvanların ihtiyaçlarını karşılıyor.
Zamanda direnen su değirmeninin 1980 yılından beri sahibi olan 71 yaşındaki Hacı Koçak, 1962 yılında kadar Kars’ta yaşayan ve zorunlu göçe maruz kalan değirmenci Malakanların gitmesinin ardından değirmenlerin tadının kaçtığını söyledi.
HACI KOÇAK “MALAKANLAR GİTTİ DEĞİRMENLERİN TADI KAÇTI!”
Değirmenlerinin ustasının Malakanlar olduğunu söyleyen Hacı Koçak, “Karahan Köyündeki bu değirmen bizimdi. 1980 yılında Turgut Çakır’dan aldım. O zamandan beri biz de değirmenciliğe devam ediyoruz. Bu değirmen yılların değirmedir. 1962 yılında yenilendi. Burada belki de dünya kurulduğundan beri bu değirmen kurulmuş. Ama Malakanlar gitti değirmenlerin tadı kaçtı. Değirmenin ustası Malakanlar idi. Hele bir Vasil Usta vardı. Allah rahmet etsin çok iyi bir adamdı. Malakanlara ait çarklar ve anamog da hepsi Malakanlarındı. Burası onların kuruluşudur biz de devam edip gidiyoruz” dedi.
GÜRBÜZ KOÇAK “BU DEĞİRMEN KARA TAŞ SU DEĞİRMENİDİR”
Gürbüz Koçak da “Bu değirmen çok eskiden Malakanlardan kalma karataş su bir değirmendir. Daha önce onlar çalıştırdığı için biliyoruz. Ondan sonra devir devir bize kadar geldi. Ne zaman yapıldığını hatırlamıyorum. Biz 1980 yılında aldık. Öncesini hatırlamıyorum. Bu değirmen daha önce tek katlıymış daha sonra iki kat olarak yenilenmiş. Burada, buğday ve arpa unu, arpa kırması, yarma ve bulgur yapıyoruz.” dedi.
MALAKANLAR HAKKINDA:
Öte yandan yaklaşık 1915 yıllarında kadar Sovyetler Birliğinin içerisindeki azınlıkları Kars üzerinden diğer ülkelere sürdüğü halklardan biri olan Malakanlar, 1960 yılında kadar Kars’ın birçok ilçe ve köyünde yaşadı. Rusça’da süt içen anlamına gelen ‘Moloko’ adını alan Malakanlar, başta değirmencilik olmak üzere bölge halkları için çok ileri tarım ve ziraat tekniklerini de getirdi. Ölü hayvanlardan sabun bile yapan Malakanlar, tarım alanında bostan, bağ, bahçelerde patates, ayçiçeği, lahana ekimi yaptıkları gibi süt ürünleri olarak ta kaşar, gravyer ve diğer peynir çeşitlerini yöreye yaydılar. Ayıca arıcılığı da bölgeye yaydılar. Kars’ın en ücra köylerinde su gücü ile elektrik dahi üreten Malakanlardan kalan eserler ve aksamlar günümüze kadar ulaşmış durumda ama zamana direniyor. Özellikli 1962 yılında Kars’tan bir şekilde zorunlu olarak göç eden ve Rus Ortodoks Kilisesinden ayrılmış olan ve Molokanizm'i bir hayat felsefesi olarak kabul eden tarikat mensubu Malakanlar, Rus Çarı I. Petro'nun uygulamalarına karşı çıkmışlardır. 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nın 93 Harbinin ardından, Ruslar tarafından Kars'a yerleştirilen bu insanlar uzun yıllar burada kaldıktan sonra 1961 ve 1962 yıllarında başta ABD ve Avustralya olmak üzere diğer ülkelere göç ettiler.