Kars’ta da Bülbül mahallesinde ikamet eden Dağ ve Bayar ailelerinin bir günlük tezekli kış çilesine tanık olduk. Masrafı az ama uğraşı çok olan tezek, saç sobalarda günün 24 saati evleri ısıtmakta kullanılıyor.
Hayvan dışkısından elde edilen ve tozu, külü bile işe yarayan tezek kenar mahallelerde yaz-kış revaçta. Kokusu ve dumanıyla da rahatsızlık vermediği gibi ucuz olmasıyla tercih edilen yakıtlar arasında yer alıyor. Başta kırsal alanlar olmak üzere kenar mahallelerin vazgeçilmezi tezeğin kullanılmasındaki en büyük etken ise vatandaşların hayvancılıkla uğraşıyor olması. Hemen hemen her evin yanında bulunan ahırda beslenen hayvanların dışkılarından elde ediliyor. Bir yandan yazdan hazırlanan tezekler yakılırken diğer yandan da bir sonraki yılın yakıtları hazırlanıyor. El arabasıyla taşınan hayvan dışkıları harmanlara dökülüyor. Çocukların üzerinde oyun oynamaları ve silindirlerle ezilen tezekler yaz mevsiminde kalıp kalıp kesiliyor. Ardından kurutulması için “Kalak” denilen yığınlar haline getiriliyor. Etrafı tezeklerle dolu olan yığınların boş bırakılan iç kısımlarına ise tezek kırıntıları ve odun parçaları bırakılıyor. Etrafı da kar ve yağmurdan etkilenmesin diye naylonlarla örtülüyor. Her eve ortalama olarak yıllık 3-5 ton arasında tezek biriktiriyor. Tezeklerin çalınmaması veya başka bir zarara maruz kalmaması için de köpekler devreye sokuluyor. Her yığının başında bulunan çoban köpekleri tezeklerin korunmasında görevlendiriliyorlar. Ağır kış koşulları baş gösterdiğinde de yığınlardan alınan tezekler el arabaları ve çuvallarla taşınarak saç sobalarda yakılıyor. Tezeğin külleri buzlu yollara serpilerek kayganlığı önlerken, kırıntı ve tozları da ahırlarda hayvanların altlarına seriliyor. Böylelikle tezekten geriye zayi tek bir şey kalmıyor.
Bülbül Mahallesinde yıllardır tezek yakmak zorunda kalan Dağ ve Bayar aileleri de ağır kış koşullarını hayvancılık ve tezek uğraşıyla geçiriyorlar. Çektikleri onca zorluk ve çileye rağmen yaşamlarında bir değişiklik ve güzellikte istemiyor değiller. Yollarının yapılması, yardım ve desteklerden yararlanma isteklerini de bir bir sıralıyorlar. “Doğu’nun çilesini çekiyoruz” diyen aileler, ömürlerinin bu şekilde gelip geçtiğini ifade ediyorlar.
85 yaşındaki Azize Dağ da bu çileyi çekenlerden biri. Kendisi 15 yıldır Kars’ta yaşıyor. Her gün sabah namazında işe koyulan 85’lik Dağ nine hayvanların bakımından tezek taşınmasına, soba yakmasından torunlarının bakımına kadar günde onlarca işle uğraşıyor. İsteği ise çocuklarının, torunlarının daha iyi yaşam koşullarında olması.
Burhan Bayar da hasta olan çocuklarına bakan eşine yardım için evin yakacak ve diğer işlerinde görev alıyor. Sobayı kendi kalıyor ve yakıyor, külleri yollara serpiyor ve tezek taşıyor. Burhan Bayar, evin bu tür ağır işlerinde eşine yardım ettiği için çok mutlu olduğunu belirtiyor.
Dağ ve Bayhan ailelerinin bir günlük tezekli kış çilesine tanıklık eden haber ekibimize de onlarca uğraşın ardından hazırlanan saç sobasındaki tezekleri ateşlemek düşüyor.