Tacettin DURMUŞ
Kars'ta Ali Uçum tarafından kurulan kooperatif marifetiyle “Yünümüzü koruyoruz, geleceğimizi dokuyoruz” projesi kapsamında üretilecek halılarla ilin geleneğini yeniden canlandırmak istiyor.
Anadolu’nun unutulmaya yüz tutmuş el sanatlarının başında gelen halı dokumacılığı, Kars’ta da bir zamanlar yerel halkın en önemli gelir kaynaklarından birini oluşturuyordu.
Koyunculuğun Kars’ın tüm köylerinde yapıldığı zamanlarda, yöreye has koyunların boyanan ve boyanmayan yünlerinden bin bir emekle eğrilen ipliklerde yapılan Kafkas Halısı, aradan geçen 40 yılın ardından yeniden dokunmaya başladı.
Birkaç yıl öncesine kadar Kars Belediyesi, Ticaret ve Sanayi Odası ve İŞKUR marifetiyle açılan kurslarla bir nebze olsun hatırlanan halı dokumacılığı artık, yeninden canlandırılıyor. 15 yıldır İran’da fason halı imalatı yapan girişimci Ali Uçum, memleketi Kars’ın köylerinde kadınlara dokuttuğu Kafkas Halılarını, Japonya’da görücüye çıkartıyor.
KARSLI KADINLAR DOKUYACAK, JAPONYA’DA GÖRÜCÜYE ÇIKACAK
Uçum, “Yünümüzü koruyoruz, geleceğimizi dokuyoruz” projesi kapsamında Kars’ın bazı köylerinde kurduğu tezgahlarda kadınlar tarafından dokunan halıları Japonya’da ki işyerinde tüm dünyaya tanıtacak. İlk olarak Kars’ın Karaçoban Köyündeki çoban evini atölye haline getiren Ali Uçum, köyde yaşayan 6 kadına kurduğu tezgahlarda halı dokutmaya başladı.
Köylü kadınların yaklaşık 3 metrekare halıyı yaklaşık olarak 25 günde dokuyabildiklerini söyleyen Uçum, böylece kadınların arta kalan zamanlarında ev ekonomisine öneli bir katkı sağladıklarını söyledi. Girişimci Ali Uçum gazetemize yaptığı açıklamada; “1998 yılında ilk Japonya'ya gittiğimde hiç halıcılık yapmamıştım. 1998 yılında Japonya’da halı satarak halıcılığı öğrenmiş oldum. Sonrasında İran'da bir halı fuarına giderek İran halılarını Japonya taşıdık. Sonrasında yine İran’da fason imalat yaptırmaya başladık. Yaklaşık 15 yıl kadar İran'da yaptırdığımız halıları Japonya pazarında toptan ve perakende satışını yaptık. Bazı halılarımızı da Türkiye'den bazı bölgelerde Konya başta olmak üzere Uşak bölgesinde halı imalatı da yaptırıyoruz" diye konuştu.
"KENDİMİZE BİR HEDEF KOYDUK"
Uçum, şöyle devam etti:
"Bu proje bağlamında Kafkas Halı, Kilim Ve Yün Üretim Ve İşleme Kooperatifini kurduk. Bu kooperatifle beraber Kars’ın köylerinde ve merkezde halı dokumak isteyen, halı dokumayı bile ablalarımız, annelerimize, kadınlarımıza kendi tezgâhlarımızı, kendi boyadığımız ekipleri kendi desen ve iplerimizi vererek onların halı dokuması imkanı sağlıyoruz. Dokunan halıları kendimiz buradan direkt başta Japonya olmak üzere aşama aşama dünyanın birçok ülkesine ihracatını buradan yapmak için kendinize bir hedef koyduk.
Geldiğimiz aşamada Kars’ın köylerinde ve civarlarında toplamda şu anda 15 tezgahla, çok kısa bir sürede 20 tane kadımızı istihdam edilmekteyiz. Evlerinin işini de yaparak arta kalan zamanlarında günde 4-5 saat halı dokuyarak kendi ev ekonomilerine katkıda bulunuyorlar. Günün sonunda bizden aldıkları para onlar için çok değerli bir rakam. Kendi harçlıklarını kendileri kazanmış olurlar. Bundan dolayı da çok mutlular ve biz de çok mutlu oluyoruz. Geleceğe baktığımızda bizim hedefimiz bu bölge geçmişte halıcılıkla yorulmuş bir bölgedir. Kafkasya bölgesinde Kars halıları geçmişten bugüne çok değerli halılardır. Fakat bu kültür burada bitmiş durumda. Fakat biz bu kültürü tekrardan başlatmak adına bu projeyi başlattık. Hamdolsun şunu gördük; Kadınlarımız geçmişte çok severek ve zevkle dokudukları halı tezgahları ile tekrardan buluşmuş olmaktan dolayı çok mutlular. Bu bizi de çok mutlu etti ve bizi geleceğe yönelik ümitlendiriyor. Hedefimiz önümüzdeki yıl Kars Organize Sanayiye Bölgesinde kuracağımız 2 bin metrekare alanda kapalı halı dokuma tesisi ile beraber kendi hammaddemizi de burada üreterek bölgedeki atıl durumda olan koyunyünlerini de tekrardan ekonomiye kazandırmak istiyoruz. Bu yünleri ipliği ve daha sonra da yüne çevirerek dokunacak halıları yüksek katma değerle yurtdışına ihracatını yapacağız. İnşallah önümüzdeki 2022 yılın sonunda geldiğimizde köylerde toplamda 100-150 tezgah dağıtmış olmayı umuyoruz. Hedefimiz bu yönde başarılı olacağını da düşünüyorum. Bunu Görüyoruz ve ümitliyiz”
NEBAHAT KİLDİŞ “HALIYI DOKUYORUZ ESKİ GELENEĞİMİZİ CANLANDIRIYORUZ”
Kars’ın merkeze bağlı Karaçoban Köyündeki çoban evinde kurulan tezgahlarda halı dokuyan Nebahat Kildiş de, şunları söyledi:
“Halıyı dokuyoruz eski yöremizi canlandırıyoruz tekrardan Ali Bey sayesinde. Bekârken yapardık, evlendikten sonra bir tane yaptım. Ondan sonrada yapmadım. Geçen sene de yine Ali Bey getirdi ve benle Nebahat yaptık 4 tane. Geçen sene olduğu gibi bu senede Nebahat ile beraber kurmasını yaptık. Arkadaşlara da yardımcı olduk. Oturup burada halı örüyoruz. 6 kadınız. Evimize ve eşimize katkı sunuyoruz. Köyde oturuyoruz, hem de hayvanımıza, işimize ve evimize de bakıyoruz. Hem de kendi Hakçıklarımızı çıkartıyoruz. Kimseye muhtaç değiliz. Kendi ayaklarımızın üstünde durmaya çalışıyoruz. Evimizin işini ve hayvanlarımızı da ihmal etmiyoruz. İşimize bakıyoruz. Eşim de memnun bazen da memnun olmuyor, kızıyor. Yemek falan geç olsa bazen kızar bazen da memnun oluyor. Yine de geçinip gidiyoruz. Ne yapalım burası bir köy yeri, bizim gelirimize katkımız da böyle. Devamlı yapsak geçtiğimiz yıl 4 metrekare halıyı Nebahat ile 27 günde dokuduk”
JAPONYA’YA GİTTİĞİ İÇİN BİZ DE MUTLU OLUYORUZ
Adaşı Nebahat İrkit ise “İster istemez mutlu olacağız. Çünkü bu bizim el emeğimiz. Biz burada üretiyoruz. Japonya’da satılıyor. Japonya’ya gittiği için biz de mutlu oluyoruz. Hem işimizi yapıyoruz hem de ev ekonomimize katkımız oluyor. Biraz gayret edersek 2 kişi 23 güne bir halıyı bitiririz” sözleri ile halıların yolculuğunu anlattı.