Tacettin DURMUŞ
Çöplüğün ortasından geçen Tren ve otoyolu, çöplüğe beslenmek için gelen yaban hayvanları için büyük tehlike oluşturmaktadır. Hazır yiyecek için çöplüğe gelen yaban hayvanlarına trenin yada araçların çarpması sunucu ölümlü kazalar yaşanmaktadır. En son geçen yıl içerisinde trenin, çöplüğe beslenmek için gelen bir ayıya çarpması sonucu aynın beli kırıldı. Köylülerin yetkililere haber vermesi sonrasında, yarı felç şekilde sürünen ayıya gerekli müdahale yapıldı. Ayının durumunu değerlendiren yetkililer yapılacak bir şey olmadığına karar vererek insanı bir şekilde ayı uyutuldu.
Ancak ayının kameralara yansıyan içler acısı görüntüleri hafızalarda üzücü bir kare olarak kaldı.
Konuyla ilgili olarak KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban, yetkililerin bir an önce bu duruma çözüm bulmaları gerektiğini vurgularken şunları söyledi.
“Sarıkamış çöplüğü Allahu Ekber Dağları Milli Parkı bitiş noktası ile Orman İşletme arazisinin başladığı nokta da bulunan ve üzerinden Kars – Erzurum Demiryolu ve eski Erzurum Karayolu’nun geçtiği bir alandır.
Sarıkamış ormanları 2000 ile 2500 metre arasına olan bir orman bloğundan oluşmaktadır. Bu bölge bu nedenle Türkiye’nin en büyük sarıçam oram bloğuna sahiptir. Bu orman, boz ayı, kurt, vaşak, yaban kedisi, yaban tavşanı ve domuz gibi yabani hayvanlara ev sahipliği yapmaktadır. Fakat burada bulunan bu çöplük bu hayvanlar için ekolojik bir tehdit oluşturmaktadır. Çünkü bu çöplük bu hayvanlar için bir hazır besin kaynağı oluşturmaktadır. Bu hazır besinde bu hayvanlarını üremelerinden tutunda buraya ulaşmak için kat ettikleri yollara kadar bütün sorunların yaşanmasına sebep oluyor. Bu tehditlerden en önemlisi de çöplük ve orman içerisinden aynı noktalardan geçen kara ve demiryoludur. Bun nedenle bu iki orman bloğunun ortasından geçen ayılar bu alanı geçerken araçların veya trenin çarpması sonucu ölümle sonuçlanacak kazalar ile karşı karşıya kalıyorlar. Bunun son örneği 2009 yılında bu çöplükte yiyecek aramak için gelen bir ayı trenin altında kalarak beli kırılmıştı. Daha sona bu ayı vatandaşlar tarafından bulunarak Kars Çevre ve Orman Müdürlüğü’ne haber verildi. Ardından Kars Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi öğretim Görevlilerinden Burhan… Hocamız ile birlikte buraya geldiğimizde ayının trenin çarpması nedeni ile belinin kırılmış olduğunu gördük. Bu nedenle bu ayının acılarını dindirmek için yapılacak olan en insani müdahale ise onu ölüme uyutmaktı. Çünkü dünya çapında bu ayı gibi beli kırılan bir ayı için yapılacak en iyi müdahale şekli budur. Çünkü burada yeteri kadar teknolojik şeylere sahip değiliz.
Ayrıca KuzeyDoğa Derneği olarak 2008’den beri bu ormanda ilk kez bir yaban kedisini fotoğraflayarak tespit ettik. Geçtiğimiz yıl da bir vaşağı yavrusu ile tespit ettik. Bunu foto kapan dediğimiz ısı ve harekete duyarlı sensorlu makinelerle görüntüledik. Fakat bu makinelerin bu bölgede daha da fazla kullanılması gerekiyor.
Bu çöplükle ilgili olarak bu çöplüğe özellikle geceleri insanlar ayıları gözlemlemek için geliyorlar ve sadece araş içerisinde oturarak bu gözlemleri yapıyorlar. Sonuçta bunlar yaban hayvanı. Hayvanın ne yapacağı belli olmaz Bu bölgede hiçbir güvenlik önlemi yok Bu nedenle bu çöplüğün biran önce özellikle geceleri araç trafiğine kapatılması gerekiyor. Bu çöplüğe görevliler dışında sadece bilim insanlarının girmesi gerekir. Bunun yanında ivedi olarak alınması gereken bir diğer yöntemde bu çöplüğe beslenmek için gelen hayvanlar için bu çöplüğü ne oranda kullandıklarını öğrenmek için hayvanların diğer hareket noktalarını tespit etmek için bu çöplüğün kapatılması durumunda bu hayvanların ne gibi olumlu veya olumsuz etkileri konusunda önlemeler alınabilir. Bu önlemler bu hayvanların bu barikatları açamayacakları durumda olmalıdır.
300 kilometrekarelik bir alana sahip orman alanı olan bir bölgede, bir ayı bir başka yerde ki örneğinde bu kadar bir alan kullanmıştır. Biz bu çöplükte daha önce 13 ayıyı bir arada gözlemledik. Yani şu ana kadar Sarıkamış ormanlarında demek ki enaz 13 ün üzerinde ayı yaşamaktadır. Bu çöplükte hazır besin bulunduğu için ayıların doğal olarak daha fazla yavru yapıyorlar. Bu da alanın gittikçe küçülmesinin yanında orman çevresinde bulunan köylerin de olması ile insanlar ile yaban hayatının çatışmasının yaşanmasına sebep oluyor. Bu çatışmanın en aza indirilmesi için bu çatışmayı tam olarak önleyemeyiz ama önemli oranda azaltabiliriz. Bu konu ile ilgili olarak SGP projesi BM desteği ile bir proje oldu. Bu projede çevrede bulunan köylerde risk haritaları çıkarttık. Bu yaban hayatı ile ilgili olarak bilimsel ve çevre şartlarında birlikte yaşam koşulları anlaşılmaktadır.