Birisi Barışı Başlatmalı, Tıpkı Savaşı Başlattığı Gibi

(Zweig)

58.KÜTÜPHANE HAFTASI KUTLU OLSUN

Yücel YÜCEL

Kütüphaneler Haftası Türkiye’de 1964 yılından bu yana Mart ayının son Pazartesi günü kutlanıyor.  Bu yıl 58'incisi kutlanacak olan Kütüphane Haftası, Türk Kütüphaneciler Derneği ve çeşitli yerel ortakların iş birliği ile gerçekleştirilecek.19 Kasım 1949 yılında Ankara’da kurulan Türk Kütüphaneciler Derneği, 1964 yılından itibaren her yıl halkın kütüphanelerden daha iyi şekilde yararlanmasını sağlamak, Türk kütüphaneciliğinin sorunlarını halka mâl etmek ve mesleğin yurt çapında tanınmasını temin etmek için “Kütüphane Haftası” kutlanmasına kararlaştırdı. 58. Kütüphane Haftası’nın bu yıl ana teması “Hakikatler ve Kütüphaneler” olarak belirlendi. Tema kapsamında, Türkiye’de kütüphanecilerin kendilerini ve mesleklerini nasıl görüp kavradıkları tartışılacak. Bu yılki kutlamalar 28 Mart – 3 Nisan tarihlerinde Ankara'daki Goethe Enstitüsünde yapılacak.

Toplumsal kalkınmanın temelinde   ekonomik kalkınma önemli olsa da, kültürel kalkınma yoksa  eksiktir. Kültürel bir kalkınma yoksa sağlıklı bir ekonomik kalkınmanın gerçekleşmesi de oldukça zordur. Bu yönüyle bakıldığında; aklımıza ilk gelen yerlerden biride kütüphanelerdir. Halk kütüphaneleri; eğitim ve kültürel gelişim için önemli mekanlardır. Kütüphaneler için UNESCO tarafından yapılan bir açıklama tam olarak konuyu  özetlemektedir: “Kütüphaneler, bilgi için bir geçiş kapısı ve eğitim için yaşayan bir güçtür. Yaşam boyu öğrenme, bağımsız karar verebilme ve kültürel gelişimin gerçekleşmesinde bireyler ve toplum için kütüphaneler en önemli başlıca kuruluşlardır.” Kütüphanelerde ilk amaç, kullanıcıyı kütüphaneye çekmek olmalıdır. Bu da  mekansal organizasyonun başarısı, mekanın rahat, sıcak ve çekici olmasına karşın gerekli tüm teknolojik kolaylıklarla donatılmış, Kütüphaneye gelmenin zorunluluk değil, isteğe yol açan mekanlar olmasına bağlıdır. Çünkü kişiler ancak sevdikleri mekanlara gelmek için istek duyarlar. Okul sürecinde kişiler genellikle kütüphaneleri kullanmak zorundadırlar. Bu süreç içinde söz konusu kütüphane gerekmedikçe gidilmeyecek bir yer olarak algılanırsa bu ilişki okul sonrası eğitim sürecinde de sürecektir. Kullanıcının rahat çalışabilmesi için öncelikle insan yetenekleri ile sınırlı ölçülere uygun düzenlenmiş bir çevre yaratılması gereklidir. Bu nedenle kütüphane ile ilgili alanların önemini daha iyi anlamak mecburiyeti ortaya çıkmaktadır. Kütüphanelerde, performansı ve beden sağlığını etkileyen ya da ilgilendiren faktörlerin başında, kütüphane binalarının mekansal organizasyonunda ergonominin önemi oldukça büyük¹.        

Tasarımcılar ergonomi kavramı ile ilk kez 2. dünya savaşı sırasında karşılaşmışlar ve bu tekniği önce silah tasarımı için kullanmışlardır. Savaş sonrasında bu donatı, araç ve gereç tasarımı için kullanılmıştır².

Ergonomi kelimesi, yunanca "ergon" (iş, kurgu) ve "nomos" (kuram, bilim) kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir ve yaklaşık olarak "çalışma kuralları, çalışma bilimi" anlamına gelmektedir³.

Dünyada, ülkelerin bu konudaki çalışmalarını incelediğimizde, ergonomik verilerin oluşturulması için ilk adım olan antropometrik verilerin hemen hemen her ülkede ayrı ayrı saptanmış olduğunu görebiliriz. Bunun yanı sıra ergonominin, insan sağlığının ve sonuçta sağlanacak verimliliğin ülke gelişmesine etkilerinin önemi gerçek anlamda ciddiye alınmış ve bu bir lüks olarak görülmemiştir⁴.

Türkiye de ise durum oldukça farklı bir düzeydedir Ülkemizdeki antropometrik   çalışmalar  henüz yeterli olmaktan uzaktır. Erkek nüfüs için bir çalışma yapılmış olmasına rağmen kadınlar için böyle bir çalışma yoktur⁵. Oysa çeşitli ülkelerde öğrencilerin boy yükseklikleri ölçülmüş ve sonuçta, örneğin Amerikalı öğrencilerin ölçüleri temel alınarak Endonezya lı öğrencilere sıra tasarımı yapıldığını varsaydığımızda 32.75 cm yüksekliğinde bir sıra olması gerekirken 37.75 cm olduğu saptanmıştır. Bu hiçte küçümsenecek bir fark değildir⁶. Bunun yanı sıra büyük paralar verilerek Japonyadan ithal edilen dişçi koltukları, Türk insanına uymaması nedeniyle kullanılamamış, dolayısıyla sonuç verimsiz olmuştur. Aynı örnekleri kütüphaneler için de çoğaltabiliriz. Başka ülkelerin standartlarım kullanarak elde edilen kütüphane donatım elemanları da sonuçta verimsiz olmuştur⁷.

En iyi ekonomik yatırımın eğitim olduğunu aşikardır. Ülkemiz adına yapılacak iyi bir antropometrik çalışmanın, eğitimin çok küçük yaşlarda başladığını düşünürsek ne kadar önemli olduğu açıktır. Eğitim kurumların nitelikli insan gücü yetiştirme görevinin yanı sıra, toplumun kültürünü aktarma, tanıtma, yayma ve araştırma yoluyla geliştirme gibi bir rolü de vardır.  Kütüphanelerde eğitim kurumları içerisinde bu anlamda önemli bir yer tutmaktadır.

Sonuç olarak;

Değerli ve iyi olan, yaşamı destekleyen ve insana özgü olanakların gelişmesine katkıda bulunan her şey; olumsuz ve kötü olan ise, yaşamı köstekleyen, insanların faal olmasını engelleyen herşeydir⁸.

Dünya kalbi ile bakanlardanız..

Yüzümüzden gülümseme,

Yüreğimizden umut eksik olmaz bizim..

Sevginin gücüne inanır; ona göre yaşarız…( Petar Markoski)

Kaynakça:
1. ONAT, Zeynep. 1989. Halk Kütüphanelerinin Mekansal Organizasyonu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara; Hacettepe Üniversitesi. http://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/33.pdf
2.ERTÜRK, Zafer. 1988. "Sağlıklı Çevrenin Tasarımında Ergonomik Faktörler." Sevinç Ertürk. İTÜ Milli prodüktive Merkezi 1. Ulusal Ergonomi Kongresi. Ankara; MPM. https://www.researchgate.net/publication/47333382_Kutuphane_Binalarinin_Mekansal_Organizasyonlarinda_Ergonominin_Onemi_ve_Standardizasyon/fulltext/0fff1e410cf2900ffbff1408/Kuetuephane-Binalarinin-Mekansal-Organizasyonlarinda-Ergonominin-Oenemi-ve-Standardizasyon
3.ERCAN, Mustafa Nazmi. 1988. "Çalışma Yerlerinin ve Yaşam Ortamlarının Ergonomik Şekillendirilmelerinde Genel Prensipler." İTC Milli prodüktive Merkezi 1. Ulusal Ergonomi Kongresi. Ankara; MPM. https://dergipark.org.tr/tr/pub/e-gifder/issue/25395/267968
4.ONAT, Zeynep. 1989. Halk Kütüphanelerinin Mekansal Organizasyonu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara; Hacettepe Üniversitesihttp://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/33.pdf.
5.ÖZOK, Ahmet. 1988. "Üretimde Değer Yargılarımız ve Ergonominin Önemi." İTÜ Milli Prodükti ve Merkezi 1. Ulusal Ergonomi Kongresi. Ankara; MPM. https://dergipark.org.tr/tr/pub/e-gifder/issue/25395/267968
6.KAYIŞ, Berman. 1989(a). "İlköğretim Donanımlarının Tasarımında Antropometrik Verilerin Önemi." Çukurova Üniversitesi Milli Prodüktive Merkezi 2. Ulusal Ergonomi Kongresi. Akara; MPM. /publication/47333382_Kutuphane_Binalarinin_Mekansal_Organizasyonlarinda_Ergonominin_Onemi_ve_Standardizasyon/fulltext/0fff1e410cf
7.ONAT, Zeynep. 1989. Halk Kütüphanelerinin Mekansal Organizasyonu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara; Hacettepe Üniversitesihttp://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/33.pdf.
8.TINAR, Mustafa Yaşar. 1991. "İnsansız Fabrika + Kalemsiz Büro - İnsancıl Çözüm? Bilgisayar Teknolojisi ve İnsan İlişkisine Bir Yaklaşım." ODTÜ Milli Prodüktive Merkezi 3. Ulusal Ergonomi Kongresi. Ankara; MPM.https://www.researchgate.net/publication/47333382_Kutuphane_Binalarinin_Mekansal_Organizasyonlarinda_Ergonominin_Onemi_ve_Standardizasyon/fulltext/0fff1e410cf2900ffbff1408/Kuetuephane-Binalarinin-Mekansal-Organizasyonlarinda-Ergonominin-Oenemi-ve-Standardizasyon.pdf